ნიკოლოზ მუსხელიშვილის სახელობის თელავის N 3 საჯარო სკოლა მაია აბდელანი წამყვანი მასწავლებელი: განათლების დოქტორი მასწავლებლისა და მოსწავლის ურთიერთობა ნიკოლოზ მუსხელიშვილის სახელობის თელავის N3 საჯარო სკოლის IX_XII კლასებში ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების საჭიროების კვლევა თელავი 2017. წ. სარჩევი შესავალი I თავი. ლიტერატურის მიმოხილვა---------------------------------------------------3 II თავი.პრობლემა და საკვლევი საკითხი--------------------------------------------6 2.1 პრობლემის შერჩევა------------------------------------------------------------------------------6 III თავი. მეთოდოლოგია--------------------------------------------------------------------- -------8 3.1 კვლევის გეგმა--------------------------------------------------------------------------------------9 IV თავი. კვლევის პირველი ეტაპი (დაკვირვება)----------------------------------------------------------9 4.1 კვლევის მეორე ეტაპი----------------------------------------------------------------------------17 4.2 კვლევის მესამე ეტაპი---------------------------------------------------------------------------40 V. თავი. კვლევის მიგნებები _____________________________________________46 VI. თავი. ინტერვენციის შედეგებისა და შეფასების მეთოდები ------------------46 6.1შესაძლო ინტერვენციები-------------------------------------------------------------------------46 6.2 ინტერვენციების შეფასება -----------------------------------------------------------------------47 6.3 განხორციელებული ცვლილებები -----------------------------------------------------49 VII. თავი. კვლევის დასკვნა:--------------------------------------------------------------------50 დასკვნა-რეკომენდაციები--------------------------------------------------------------50 ლიტერატურა (ბიბლიოგრაფია)---------------------------------------------------------------------------------52 შესავალი ზოგადი განათლების სისტემაში მიმდინარე რეფორმის მიზანი სწავლებისა და სწავლის ხარისხის უზრუნველყოფაა. სასწავლო პროცესის მთავარი სუბიექტები, თანამედროვე შეხედულებით, არიან მასწავლებელი და მოსწავლეები, ამიტომ მათ ურთიერთობაზე დიდადაა დამოკიდებული სასწავლო პროცესის ეფექტურობა. მასწავლებელი წარმართავს საგანმანათლებლო პროცესს მოსწავლეებთან ერთად. მოსწავლეები უმეტეს დროს სკოლაში ატარებენ და მათ უმეტესწილად ურთიერთობა აქვთ სკოლის მასწავლებლებთან. მასწავლებელი მოსწავლეებთან ერთად საკლასო ოთახში ქმნის სასწავლო გარემოს. სასწავლო პროცესის ეფექტურობა კი დამოკიდებულია არა მარტო ეფექტურ სასწავლო გარემოზე, არამედ მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის ურთიერთობის იმ ფორმებზეც, რომელსაც მასწავლებელი მოსწავლეებთან მუშაობის დროს აქტიურად იყენებს. მასწავლებელის მოსწავლეებთან ურთიერთობის სხვადასხვა ფორმები არსებობს, რომლებიც ერთმანეთისგან განსხვავდება მუშაობის ხერხებით. წინამდებარე ნაშრომი არის კვლევი, რომლის მიზანია მასწავლებლის საკლასო ოთახში მუშაობის ავტორიტარულ, ლიბერალურ და დემოკრატიულ სტილიდან, ურთიერთობის ყველაზე ეფექტური სტილის დადგენა, რომელიც მოსწავლეებში უზრუნველყოფს საგაკვეთილო პროცესში აქტიურ ჩართვას, სწავლისადმი ინტერესისa და მოტივაციის ზრდას. შიდა სასკოლო კვლევა შედგება 7 თავისგან, რამდენიმე ქვეთავისგან და ბიბლიოგრაფიისგან. ნაშრონში ასევე შეტანილია კითხვარების და ანკეტების ნიმუშები სავარაუდო პასუხებით და სამივე ტესტის 2-2 ნიმუშები. I. თავი. ლიტერატურის მიმოხილვა სწავლება განპირობებულია მასწავლებლისა და მოსწავლის ერთობლივი აქტივობით. მასწავლებლის აქტივობა ცოდნის გადაცემაა, ხოლო მოსწავლის-ცოდნის შეთვისება. როგორც ვხედავთ, სწავლებაში იგულისხმება პედაგოგისა და მოსწავლეების ერთობლივი საქმიანობა, თანამშრომლობითი პროცესი, რომლის შედეგადაც მოსწავლეებში ყალიბდება გარკვეული ცოდნა, უნარები, ჩვევები და პიროვნული თვისებები (ბასილაძე, ძოწენიძე, 2008 Pianta & Harmer,2008). პედაგოგიური ზემოქმედება იმის და მოხედვით ხორციელდება, იგი სასწავლო იქნება თუ აღმზრდელობითი. შესაბამისად, შერჩეული სტილი ხელს უწყობს პედაგოგის ჩანაფიქრს, ან პირიქით, არაადეკვატური ურთიერთობა – რომელიც კომუნიკაციას ვერ უზრუნველყოფს, ართულებს პედაგოგიური ამოცანების გადაწყვეტას (Dellinger, Bobbett, Oliver & Ellett, 2008, p. 753). Pპედაგოგიური საქმიანობისთვის ამა თუ იმ პედაგოგთა კვალიფიკაციას მის მიერ ბავშვის სიყვარულს უკავშირებენ ხოლმე. ეს მართლაც აუცილებელია, მაგრამ საკმარისი არ არის. შეიძლება ბავშვი გიყვარდეს, მაგრამ მასთან ადეკვატურ ურთიერთობას ვერ ამყარებდე; შეიძლება ღრმად ფლობდე საგანს, მაგრამ ცოდნის გადაცემა არ გამომდიოდეს. საბოლოო ჯამში პედაგოგის წარმატება მოსწავლესთან ურთიერთობის აგების უნარზეა დამოკიდებული. მასწავლებლისა და მოსწავლეების ურთიერთობაზე შეიძლება ვილაპარაკოთ როგორც ცალკეულ გაკვეთილზე, ისე მთელი პედაგოგიური პროცესის მასშტაბით, რადგანაც ყოველივე ცალკეული მასალა სათანადო განწყობისა და გარემოს შექმნას მოითხოვს (მალაზონია, გვ. 69). მასწავლებელი ეწევა სასწავლო-აღმზრდელობით მუშაობას ყველა ტიპის სასწავლებელში. მას ყოველდღიური ურთიერთობა აქვს მოსწავლეებთან და მათ მშობლებთან. როგორც ვხედავთ, ურთიერთობა მთლიანად დამოკიდებულია პედაგოგსა და მის მიდგომაზე ადამიანების მიმართ. Aამიტომაც პედაგოგისა და მოსწავლის ურთიერთობის დროს დიდი მნიშვნელობა ექცევა პედაგოგის ტიპს (ავტორიტარი, ლიბერალი თუ დემოკრატი) - ისინი ერთმანეთისგან განსხვავდებიან მოსწავლეებთან საურთიერთობო ფორმებით. ერთნი ახერხებენ მსმენელების დაინტერესებას და სამუშაო პროცესში ჩართვას (დემოკრატი), ზოგი კი მიმართავს მკაცრ ზომებს - მუქარას, დასჯას (ავტორიტარი), დარჩენილი პედაგოგები კი მოქმედების თავისუფლებას აძლევენ მოსწავლეებს, რის შედეგადაც გაკვეთილზე იქმნება ქაოსური სიტუაცია (ლიბერალი). სწავლება რომ შედეგიანი იყოს, მოსწავლეს უნდა შევუქმნათ თავისუფალი სასწავლო გარემო-პირობები, რათა მას სწავლის ინტერესი და სურვილი გაუჩნდეს, გააცნობიეროს მიზეზ-შედეგობრივი კავშირი, დასკვნების ჩამოყალიბების ლოგიკა და შეძლოს როგორც საკუთარი პიროვნული მეს, ისე სხვისი ქმედების შეფასება-დაფასება. ამიტომაც პედაგოგიური ტაქტი სწავლა-აღზრდის პროცესში აუცილებელი პირობაა (Bong, 2001, 2008). პედაგოგიური ტაქტის ცნებაში მოიაზრება მოსწავლეების მიმართ თბილი დამოკიდებულება, თავაზიანობა, კულტურული მიმართვა, სწორი ტონი, მოსწავლეების ღირსებისადმი პატივისცემა და ა. შ. პედაგოგმა უნდა შეძლოს მოსწავლეებზე პედაგოგიურად გამართლებული ზეგავლენა. პედაგოგს ეს ფუნქცია იმ დროიდან დაეკისრა, რაც კაცობრიობის ცხოვრებაში აღზრდა გამოიკვეთა, როგორც საზოგადოებრივი საქმიანობის განსაკუთრებული სახე (ბერიშვილი, 1995, გვ, 238). მეთოდური თვალსაზრისით მასწავლებლისა და მოსწავლეების ურთიერთობის დინამიკის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი კვლევა თეო ვუბელსმა და მისმა კოლეგებმა ჩაატარეს (Wubbels, Brekelmans, van Tarkwijk & Admiral, 1999; Wubbels & Levy, 1993). ტიმოთი ლერის (Leary, 1957) ნაშრომზე დაყრდნობით, ვუბელსმა და მისმა კოლეგებმა მოახდინეს იმ ორი განზომილების იდენტიფიკაცია, რომელთა ინტერაქციაც მოსწავლეებისა და მასწავლებლის ურთიერთობას განსაზღვრავს. ესენია დომინირება და თანამშრომლობა. მასწავლებლის ძლიერი დომინანტობა მიუთითებს, რომ მას კარგად აქვს ჩამოყალიბებული სწავლის მიზანი და არის ძლიერი ხელმძღვანელი. მიზნის ჩამოყალიბება და ხელმძღვანელობა უნდა ეხებოდეს როგორც სწავლების შინაარს, ისე კლასში მოსწავლეთა ქცევის ნორმებს. აღნიშნული ფაქტორები პოზიტიური მახასიათებლებია მასწავლებლისთვის, თუმცა ამას შესაძლებელია შედეგად მოსწავლეთა ინტერესების ნაკლებად გათვალისწინება მოჰყვეს. მორჩილაბას კი, პირიქით, მიზანმიმართულობისა და სიცხადის ნაკლებობა ახასიათებს. ასე რომ, მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის არც ზედმეტი დომინირებაა ოპტიმალური გამოსავალი და არც მოსწავლეთა სრული მორჩილება. აქ მთავარია თანამშრომლობა. ამრიგად, მასწავლებლები უნდა იყვნენ ეფექტურები სწავლების პროცესში. მათ უნდა ახასიათებდეთ მეგობრულობა, რათა სასწავლო პროცესი ნაყოფიერად წარიმართოს. სწავლების პროცესში მეტად მნიშვნელოვანია, მასწავლებელმა მოსწავლეებთან დაახლოვების უნარი გამოამჟღავნოს, რაც მოსწავლეების მოსმენას და მათ სამყაროს წვდომას გულისხმობს. სწავლა-სწავლების დროს მთავარია კომუნიკაცია, რომელიც მყარდება მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის. სხვათაშორის, მოსწავლეები ადვილად ამჩნევენ, თუ მასწავლებელი როდის იჩენს მათ მიმართ ნამდვილად ინტერესს. ასეთი ურთიერთობის დროს საგაკვეთილო პროცესში სტანდარტების დამკვიდრება და კონტროლის შენარჩუნება ორმხრივი პროცესია, რადგან ორივე მხარე გრძნობს პასუხისმგებლობასაც და თავისუფლებასაც. საინტერესოა ის ფაქტიც, რომ მასწავლებლები, რომლებსაც პროფესიული პრაქტიკა ახალი დაწყებული აქვთ, რეალურ ცხოვრებაში უფრო ხშირად ატარებენ მოსწავლეებთან თანამშრომლობის პრინციპს. ისინი მეტწილად ან ლიბერალები, ან დემოკრატები არიან. ხოლო ხანგრძლივი პედაგოგიური გამოცდილების მქონენი კი მეტწილად ავტორიტარები, თუმცა მათ აკლიათ ლიდერული გამოცდილება და უჭირთ დომინანტობის გამომჟღავნება (Wubbels & Levy, 1993). მასწავლებელს, საშუალოდ, 6-10 წელი სჭირდება, რათა დომინანტურ ქცევაში დახელოვნდნენ, ამავე დროს აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ გამოცდილების მომატებასთან ერთად ბევრი მასწავლებელი ნაკლებად იყენებს თანამშრომლობის პრინციპს. ასეთი მასწავლებლები შინაგან კონტროლს გრძნობენ და პირად პასუხისმგებლობას იღებენ კლასში განვითარებულ მოვლენებზე. კლასში ისინი თავად აყალიბებენ და ინარჩუნებენ სასწავლო გარემოს, თუმცა ისინი მოსწავლეებისგან იღებენ რჩევებს, მაგრამ კლასს მუდმივად აკონტროლებენ და მოსწავლეების უმეტესობა მათ მიერ დაწესებულ წესებს ექვემდებარება. ასეთი ტიპის მიდგომის დროს მართალია უმჯობესდება მოსწავლეთა აკადემიური მოსწრება, მაგრამ მოსწავლის პიროვნული განვითარება ფერდება. II თავი. პრობლემა და საკვლევი საკითხი 2.1 პრობლემის შერჩევა კვლევა ჩატარდა ნიკოლოზ მუსხელიშვილს სახელობის თელავის N3 საჯარო სკოლაში. სკოლას ყავს 216 მოსწავლე და 38 მასწავლებელი. კვლევა საბაზო და საშუალო საფეხურის მასწავლებლებთან და მოსწავლეებთან მიმდინარეობდა, კერძოდ მე-9, 10, 11 და 12 კლასებში. ჩვენი ჯგუფის მიერ ჩატარებული საგანმანათლებლო კვლევა გამომდინარეობს სკოლის საჭიროებიდან. რამდენიმე წლის განმავლობაში სკოლაში მოსწავლეთა რაოდენობის მნიშვნელოვანი ზრდა არ დაფიქსირებულა. კლასის ხელმძღვანელებთან გასაუბრების შედეგად კი გამოიკვეთა პრობლემა, რაც მდგომარეობს შემდეგში, საბაზო/საშუალო დონის მოსწავლეების ნაწილი უკმაყოფილებას გამოთქვავდა რამდენიმე მასწავლებლის მიმართ არა ეფექტური ურთიერთობის ფორმის გამოყენების გამო, რაც შედეგად დისციპლინის დარღვევას იწვევდა. შესაბამისად, ეს ფაქტი უარყოფით გავლენას ახდენდა მოსწვლეთა აკადემიურ მოსწრებაზე. შესაძლებელია ეს უკმაყოფილება გამოწვეული ყოფილიყო ასაკობრივი თავისებურებებით, ან არაეფექტური კომუნიკაციით. ასაკობრივი თავისებურებები ფსიქოლოგიურ ასპექტში განიხილება, ხოლო არაეფექტური კომუნიკაცია კი პედაგოგიურ ჭრილში. ფსიქოლოგების აზრით მოსწავლეთა წარმატებული ადაპტაცია სასკოლო გარემოსთან მნიშვნელოვანია მოსწავლის ინდივიდუალურ პიროვნებად ჩამოყალიბების თვალსაზრისით. მოსწავლეთა ჩამოყალიბება და მათი პოზიტიური სოციალურ-ფსიქოლოგიური მდგომარეობა არის სასწავლო პროგრამის მნიშვნელოვანი ნაწილი. სასწავლო გარემო მხოლოდ გაკვეთილის გეგმითა და საკლასო ოთახის განლაგებით არ შემოიფარგლება, იგი ასევე მოიაზრებს მასწავლებელსა და მოსწავლეს შორის ურთიერთობასაც. მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის ურთიერთობა ხორციელდება იმ სტილის მიხედვით, რომლის მიმდევარიც არის პედაგოგი, ანუ პედაგოგის წარმატება დამოკიდებულია მოსწავლეებთან ურთიერთობის აგების უნარზე. რა შეიძლება იყოს პრობლემის გამომწვევი მიზეზები? პრობლემის ზუსტად განსაზღვრისათვის მნიშვნელოვანია ჩამოვაყალიბოთ კვლევის მთავარი კითხვა: რა არის საბაზო და საშუალო საფეხურზე, კერძოდ IX-XII კლასების მოსწავლეებთან, სასაწავლო პროცესში, არაეფექტური ურთიერთობის გამომწვევი მიზეზები? ამიტომ, უცხო ენების კათედრამ სკოლის დირექციასთან ერთად გადავწყვიტეთ სკოლის საჭიროების განსაზღვრის მიზნით, ჩაგვეტარებინა საგანმანათლებლო საჭიროების კვლევა, რათა გაგვერკვია სსიპ ნიკოლოზ მუსხელიშვილის ქალაქ თელავის N3 საჯარო სკოლის მასწავლებლები მოსწავლეებთან მუშაობის ძირითადად რომელ სტილს (ფორმას) იყენებენ საგაკვეთილო პროცესში და ურთიერთობის ეს ფორმა რა გავლენას ახდენს მოსწავლეთა მოტივაციაზე. კვლევის ობიექტს წარმოადგენს საჯარო სკოლის საბაზო და საშუალო საფეხურზე (IX-XII კლასი) მასწავლებლებსა და მოსწავლეებს შორის ურთიერთობის განსაზღვრა და ეფექტური ფორმების ძიება, სწავლების ადეკვატური მეთოდებისა და ხერხების გამოყენება, რაც ხელს შეუწყობს მოსწავლეთა მოტივაციის ზრდას და შესაბამისად სასწავლო პროცესის წარმატებით განხორციელებას. საკვლევი პრობლემის აქტუალობის დასადგენად გამოვიყენეთ ინტერვიუ კლასის ხელმძღვანელებთან/მოსწავლეებთან და დაკვირვება. კათედრის წევრებთან, დირექციასთან და მასწავლებლებთან ჩატარებული შეხვედრების შედეგად შევჯერდით, რა არის გასაუმჯობესებელი და რა შეიძლება იყოს აღნიშნული პრობლემის გამომწვევი მიზეზები. III თავი. მეთოდოლოგია ამ თავში განხილულია საკვლევი საკითხი და ქვეკითხვები. მოცემულია, კვლევის დიზაინი და კვლევის გეგმა. წარმოდგენილია ინფორმაცია კვლევის ჯგუფის ჩამოყალიბების და მუშაობის ეტაპების შესახებ. ასევე განხილულია, კვლევისათვის მონაცემთა შეგროვების მეთოდები. პედაგოგთა ჯგუფმა საკვლევი საკითხი შემდეგნაირად ჩამოვაყალიბეთ: „სწავლა-სწავლების ეფექტურობა მნიშვნელოვნად გაიზრდება, თუ მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის საგაკვეთილო პროცესში იარსებებს ურთიერთობის დემოკრატიული ფორმა.“ როგორც წინა თავში აღვნიშნეთ, ჩვენი კვლევის მთავარი კითხვაა _ რა არის საბაზო და საშუალო საფეხურზე, კერძოდ IX-XII კლასების მოსწავლეებთან, სასწავლო პროცესში, არაეფექტური ურთიერთობის პრობლემის გამომწვევი მიზეზები? კვლევის მთავარ კითხვაში აღნიშნული პრობლემების მიზეზების დადგენაში დაგვეხმარება შემდეგ ქვეკითხვებზე პასუხის გაცემა: როგორ იქცევა მასწავლებელი:  მოსწავლეებს თუ არ მოსწონთ მასწავლებლის მიერ მიცემული დავალების ტიპი?  წასაკითხ მასალის მიცემის დროს, აძლევს თუ არა მოსწავლეებს არჩევანის საშუალებას?  ესეს დაწერის შემთხვევაში მოსწავლეებთან ერთად განიხილავს თუ არა სათაურსან თემასტიკას?  სასაუბრო თემატიკის შერჩევისას?  სასწავლო ვიდეომასალის ჩვენებისას რომელ აქტივობებეს იყენებს?  ტესტირების დროს?  შეფასების კრიტერიუმების დადგენისას?  როდესაც მოსწავლე სვავს ისეთ კითხვას, რომელიც არ შეესაბამება გაკვეთილის თემატიკას? ასევე:  სწავლების პროცესში რა სიხშირით იყენებთ მოსწავლეთა თვითშეფასებას?  როგორ დისციპლინას მიიჩნევთ მისაღებად საკლასო ოთახში?  როდესაც მოსწავლე სვავს ისეთ კითხვას, რომელიც არ შეესაბამება გაკვეთილის თემატიკას? ვფიქრობთ, აღნიშნული კვლევის შედგად გამოიკვეთება მასწავლებლის მოსწავლეებთან ურთიერთობის სტილი და შესაბამისი რეკომენდაციები მიეცემათ მასწალებლებს მოსწავლეებთან ეფექტური ურთიერთობის დასამყარებლად. აღნიშნულ კითხვებზე პასუხის გასაცემად შევიმუშავეთ კვლევის გეგმა. 3.1 კვლევის გეგმა აქედან გამომდინარე, კვლევა დავგეგმეთ შემდეგი მიმართულებით. პირველი ეტაპის მიზანი იყო შეგვესწავლა არსებული მდგომარეობა (ემპირიული კვლევა). ამისათვის მასწავლებელთა და მოსწავლეთა ანკეტირების გამოყენებით შევარჩიეთ 2-2 დემოკრატი, ავტორიტარი და ლიბერალი მასწავლებელი (ცხრილი # 1.) და შევაფასეთ (ტესტირების გამოყენებით) მათი მოსწავლეების მიერ ინგლისური ენის ცოდნის ფორმირების დინამიკა სამი სემესტრის განმავლობაში. IV. თავი კვლევის პირველი ეტაპი (ანკეტირება) ჩვენ 2014-15 ს.წ. თელავის N 3 სკოლის მასწავლებლებს (25 მასწავლებელი) ჩავუტარეთ ანკეტირება მათი მოსწავლეებთან ურთიერთობის სტილის დასადგენად. ამ მასწავლებელთა შორის შერჩეული იქნა 10 მასწავლებელი, რომლებიც საკმაოდ მკვეთრად ეკუთვნოდა ამა თუ იმ ტიპს. შემდეგ ამ 10 მასწავლებლების მოსწავლეებს ჩავუტარეთ ანკეტირება, რომ გვენახა, რამდენად ემთხვევა მათი თვითშეფასება და მოსწავლეების მიერ შეფასება. Aავარჩიეთ 6 მასწავლებები (2 დემოკრატი, 2 ავტორიტარი და 2 ლიბერალი), რომელთა თითშეფასებაც დაემთხვა მოსწავლეების მიერ მათ შეფასებას. უნდა აღინიშნოს, რომ ყველა შერჩეული მონაწილის კვალიფიკაცია საკმაოდ (და შეძლებისდაგვარად ერთნაირად) მაღალია: ისინი სკოლაში საუკეთესო მასწავლებლებად ითვლებიან, არიან სერთიფიცირებულები, აქტიურად მონაწილეობენ საგნობრივ ასოციაციებს ETAG-ის (საქართველოს ინგლისური ენის მასწავლებელთა ასოციაციის)და ისტორიის ასოციაციათა ტრენინგებში, არიან მასწავლებელთა გადამზადების ცენტრის ტრენერები, ასევე გავლილი აქვთ მასწავლებლის სახლის მიერ ჩატარებული პროფესიული გადამზადების კურსები. მასწავლებელთა კითხვარში შედიოდა 1 საინფორმაციო კითხვა (რომელ კლასთან მუშაობენ და გამოცდილების რა ხანგრძლივობა აქვთ) და 10 კვლევის თემასთან უშუალოდ დაკავშირებული შეკითხვა თავისი სამ-სამი სავარაუდო პასუხების არჩევნით. სავარაუდო პასუხებში ჩამოთვლილი იყო სამივე ტიპის (დემოკრატი, ავტორიტარი და ლიბერალი) საგაკვეთილო პროცესში მასწავლებლის ტიპიური ქცევის ფორმები. პედაგოგებს საკუთარი თავი უნდა შეეფასებინათ იმის და მიხედვით, თუ გაკვეთილზე კითხვარში ჩამოთვლილი აქტივობების დროს როგორ იქცევიან/ მუშაობის რა ხერხს იყენებენ. ქვემოთ ფრჩხილებში მოტანილი ასოები (L, D და A), ურთიერთობის სათანადო სტილისთვის დამახასიათებელი ქცევის მაჩვენებელი, მასწავლებლებისთვის არ არის აღნიშნული. ეს მხოლოდ ნაშრომის წამკითხველისთვისაა განკუთვნილი. შესარჩევ პასუხებში ურთიერთობის სტილების თანმიმდევრობა მონაცვლეობს იმისათვის, რომ ერთნაირმა თანმიმდევრობამ არ უბიძგოს ცდის პირებს, ერთსა და იმავე პოზიციაზე მყოფი პასუხი მექანიკურად აარჩიონ. კითხვარი (მასწავლებლის) სამუშაო გამოცდილება; სქესი; მამრობითი: მდედრობითი: რომელ კლასებს ასწავლით: • მე-9 • მე-10 • მე-11 • მე-12 1. იმ შემთხვევაში, თუ მოსწავლეებს არ მოსწონთ თქვენს მიერ მიცემული დავალების ტიპი, თქვენ: • ცვლით დავალების ტიპს მათი სურვილის მიხედვით (L) • ცდილობთ დაარწმუნოთ მოსწავლეები თქვენს მიერ მიცემული დავალების ადექვატურობაში (D) • მაინც ასრულებინებთ დავალებას, რადგან თქვენი გამოცდილება გაძლევთ საშუალებას ადექვატურად და დამოუკიდებლად მიიღოთ გადაწყვეტილება დავალების ტიპის შერჩევისას (A) 2. თქვენ წასაკითხ მასალას აძლევთ მოსწავლეებს შემდეგნაირად: • მოსწავლეებს აძლევთ შესაძლებლობას საკუთარი სურვილისა და ინტერესების გათვალისწინებით დამოუკიდებლად შეარჩიონ წასაკითხი მასალა (L) • მოსწავლეებს აძლევთ პროგრამით გათვალისწინებულ წასაკითხ მასალას სახელმძღვანელოდან (A) • თავდაპირველად თქვენ იძლევით არჩევის საშუალებას და ახსნა-განმარტებას თქვენს მიერ შერჩეული წასაკითხი მასალის გარშემო, რომლის შემდეგაც მოსწავლეები დამოუკიდებლად ირჩევენ მასალას თქვენს მიერ გაკეთებული ჩამონათვალიდან (D) 3. ესეს დაწერის შემთხვევაში: • თავდაპირველად მოსწავლეებთან ერთად განიხილავთ ესეს თემის შესაძლო ვარიანტებს, რის შემდეგაც მოსწავლეები დამოუკიდებლად აკეთებენ არჩევანს (D) • სთავაზობთ რამოდენიმე ალტერნატივას, რომლის შედეგადაც მოსწავლეები თვითონ აკეთებენ არჩევანს საკუთარი სურვილის მიხედვით (L) • აძლევთ კონკრეტულად ერთ სათაურს სახელმძღვანელოდან (A) 4. სასაუბრო თემატიკის შერჩევისას: • სთავაზობთ რამოდენიმე ალტერნატივას, რომლის შედეგადაც მოსწავლეები თვითონ აკეთებენ არჩევანს საკუთარი სურვილის მიხედვით (L) • გაკვეთილის თემატიკიდან გამომდინარე აძლევთ კონკრეტულად ერთ სასაუბრო თემას (A) • თავდაპირველად მოსწავლეებთან ერთად განიხილავთ სასაუბრო თემატიკის შესაძლო ვარიანტებს, რომლის შემდეგაც ისინი დამოუკიდებლად აკეთებენ არჩევანს (D) 5. სასწავლო ვიდეომასალის ჩვენებისას: • მოსწავლეები დამოუკიდებლად აკეთებენ არჩევანს (L) • უჩვენებთ თქვენს მიერ შერჩეულ მასალას (A) • აწვდით ინფორმაციას სხვადასხვა თემატიკაზე, რომლის შემდეგაც მოსწავლეები თვითონ აკეთებენ არჩევანს (D) 6. ტესტირების დროს: • წინასწარ არ აწვდით ინფორმაციას ტესტირების ზუსტი დროისა და ფორმატის, მასში შემავალი მასალისEშესახებ (A) • მოსწავლეების სურვილის გათვალისწინებით ირჩევთ ტესტირების ფორმატსა და მაშსი შემავალ მასალას (L) • წინასწარ განიხილავთ მოსწავლეებთან ერთადAD ტესტირების შესრულების დროს, ფორმასა და მასალას (D) 7. შეფასების კრიტერიუმების დადგენისას: • დამოუკიდებლად ადგენთ შეფასების კრიტერიუმებს და არ აცნობთ მოსწავლეებს ამ კრიტერიუმებს (L) • მოსწავლეებთან ერთად ადგენთ შეფასების კრიტერიუმებს (D) • დიდ მნიშვნელობას არ ანიჭებთ შეფასების კრიტერიუმებს (A) 8. სწავლების პროცესში რა სიხშირით იყენებთ მოსწავლეთა თვითშეფასებას? • ყოველთვის (D) • ზოგჯერ (L) • არასდროს (A) 9. როგორ დისციპლინას მიიჩნევთ მისაღებად საკლასო ოთახში? • იდეალურ სიწყნარეს (A) • დასაშვებად მიმაჩნია ზომიერი სამუშაო ხმაური (D) • ხმაურს დიდი მნიშვნელობა არ აქვს მუშაობის პროცესში (L) 10. როდესაც მოსწავლე გისვამთ ისეთ კითხვას, რომელიც არ შეესაბამება გაკვეთილის თემატიკას, თქვენ: • მაშინვე არ სცემთ პასუხს (L) • სცემთ პასუხს, თუნდაც გაკვეთილმა სულ სხვა მიმართულება მიიღოს (D) • იგნორირებას უკეთებთ დასმულ კითხვას (A) ყველა მასწავლებელმა შეავსო აღნიშნული კითხვარი წინასაკვლევ პერიოდში. ქვემოთ მოტანილ ცხრილში კითხვარის პასუხებია მოტანილი. ცხრილი # 1. მასწავლებელთა პასუხები მოსწავლეებთან ურთიერთობის სტილის დასადგენი ანკეტის საკითხებზე masწავლებელი # … და მისი გამოცდილების ხანგრძლივობა დემოკრატი მასწავლებლისთვის დამახასიათებელი პასუხების რაოდენობა ავტორიტარი მასწავლებლისთვის დამახასიათებელი პასუხებისრაოდენობა ლიბერალი მასწავლებლისთვის დამახასიათებელი პასუხებისრაოდემობა 1. 6 წელი 40% 10% 50% 2. 6 წელი 50% 20% 30% 3. 8 წელი 40% 20% 40% 4. 8 წელი 60% 10% 30% 5.9 წელი 30% 60% 10% 6. 9 წელი 60% - 40% 7. 10 წელი 30% - 70% 8. 10 წელი 30% 20% 50% 9.10 წელი 70% 10% 20% 10. 13 წელი 30% 10% 60% 11. 15 წელი 40% 30% 30% 12. 18 წელი 30% 40% 30% 13. 18 წელი 30% 30% 40% 14.20 წელი 30% 30% 40% 15. 20 წელი 20% 40% 40% 16. 20 წელი 20% 40% 40% 17. 23 წელი 30% 40% 30% 18. 24 წელი 40% 20% 40% 19.24 წელი 30% 30% 40% 20. 25 წელი 30% 30% 40% 21.25 წელი 20% 10% 70% 22. 25 წელი 20% 60% 20% 23.28 წელი 20% 60% 20% 24. 28 წელი 30% 40% 30% 25. 28 წელი 70% - 30% გამოკითხვის შედეგად შემდეგი შედეგები მივიღეთ: გამოკითხვის შედეგად ჩვენთვის საინტერესო აღმოჩნდა: 4, 5, 6, 7, 9, 10, 21, 22, 23 და 25 (მასწავლებლის) პასუხები (მათ ურთუერთობის ერთ სტილს მიანიჭეს აშკარა უპირატესობა). ამიტომ შემდგომში სწორედ მათთან გავარგძელეთ კვლევა. მიღებული პასუხების ვალიდობის (საიმედობის) განსაზღვრის თვალსაზრისით, მასწავლებელთა კითხვარის შებრუნებული სახე დაურიგდათ აღნიშნული 10 მასწავლებლების მოსწავლეებს. მეორე კითხვარის მიზანი იყო შეგვემოწმებინა მოსწავლეების მიერ მასწავლებელთა შეფასება. თუ მათი შეფასება მასწავლებლის თვითშეფასებას დაემთხვეოდა, ეს მასწავლებელი ნამდვილად შეიძლება მივაკუთნოთ სათანადო (ლიბერალ, დემოკრატ ან ავტორიტარ) ჯგუფს. კითხვარი (მოსწავლეებისათვის) სკოლა კლასი სქესი: მდედრობითი: მამრობითი: პედაგოგის სახელი და გვარი: 1. იმ შემთხვევაში, თუ თქვენთვის მასწავლებლის მიერ მოცემული დავალება ნაკლებად საინტერესოა • მასწავლებელი დავალებას ცვლის თქვენი სურვილის მიხედვით • მასწავლებელი გიხსნით დავალების შინაარს და თქვენ ასრულებთ ამ დავალებას • მასწავლებელი არ ითვალისწინებს თქვენს შეხედულებას და მაინც გასრულებინებთ აღნიშნულ დავალებას 2. წასაკითხი მასალის შერცევისას: • მასწავლებელი გაძლევთ სრულ თავისუფლებას, საკუთარი სურვილისა და ინტერესის გათვალისწინებით აირჩიოთ წასაკითხი მასალა • მასწავლებელი გაძლევთ პროგრამით გათვალისწინებულ წასაკითხ მასალას • მასწავლებელი წინასწარ გაძლევთ ჩამონათვალს და იძლევა ახსნა-განმარტებებს შერჩეული მასალის გარშემო, რის შემდეგადაც თქვენ დამოუკიდებლად ირჩევთ მასალას მასწავლებლის მიერ გაკეთებული ჩამონათვალიდან. 3. ესეს დაწერის შემთხვევაში: • მასწავლებელი თავდაპირველად განიხილავს თქვენთან ერთად ესეს თემის შესაძლო ვარიანტებს, რის შემდეგადაც თქვენ დამოუკიდებლად აკეტებთ არჩევანს • მასწავლებელი გთავაზობთ რამოდენიმე ალტერნატივას, რომლის შედეგადაც თქვენ აკეთებთ არჩევანს საკუთარი სურვილის მიხედვით • მასწავლებელი გაძლევთ კონკრეტულად რომელიმე ერთ სათაურს სახელმძღვანელოდან ესეს დასაწერად 4. სასაუბრო თემის შერჩევისას: • მასწავლებელი გთავაზობთ რამოდენიმე ვარიანტს, რის შემდეგადაც თქვენ დამოუკიდებლად აკეთებთ არჩევანს თქვენი სურვილის მიხედვით • გაკვეთილის თემიდან გამომდინარე მასწავლებელი გაძლევთ კონკრეტულად რომელიმე თემას • თავდაპირველად მასწავლებელი თქვენთან ერთად განიხილავს სასაუბრო თემის სხვადასხვა ვარიანტებს, რომლის შემდეგაც თქვენ დამოუკიდებლად აკეთებთ არჩევანს შემოთავაზებული ვარიანტებიდან გამომდინარე 5. სასწავლო ვიდეომასალის ჩვენებისას: • თქვენ დამოუკიდებლად აკეთებეთ არჩევანს • მასწავლებელი გიჩვენებთ მის მიერ შერჩეულ მასალას • მასწავლებელი გაწვდით ინფორმაციას სხვადასხვა თემასთან დაკავშირებით, რომლის შემდეგაც თქვენ დამოუკიდებლად აკეთებთ არჩევანს 6. ტესტირების დროს: • მასწავლებელი წინასწარ არ გაწვდით ინფორმაციას ტესტირების ზუსტი დროის, ფორმატისა და მასში შემავალი მასალის შესახებ • თქვენი სურვილის გათვალისწინებით მასწავლებელი არჩევს ტესტირების ფორმატსა და მასში შემავალ მასალას • მასწავლებელი თქვენთან ერთად წინასწარ განიხილავს ტესტირების შესრულების დროს, ფორმასა და მასალას 7. შეფასების კრიტერიუმების დადგენისას: • მასწავლებელი დამოუკიდებლად ადგენს შეფასების კრიტერიუმებს და არ გეუბნებათ თქვენ ამ კრიტერიუმების შესახებ • მასწავლებელი თქვენთან ერთად ადგენს შეფასების კრიტერიუმებს • მასწავლებელი დიდ მნიშვნელობას არ ანიჭებს შეფასების კრიტერიუმებს 8. რამდენად ხშირად აკეთებს მასწავლებელი თქვენს შეფასებას სწავლის პროცესში: • ყოველთვის • ზოგჯერ • არასდროს 9. როგორი დისციპლინა არის მუდმივად თქვენს გაკვეთილებზე: • იდეალური სიწყნარე • ზომიერი სამუშაო ხმაური • საკმაოდ ხმაურია კლასში, რადგან მასწავლებელი ფიქრობს, რომ ხმაურს დიდი მნიშვნელობა არ აქვს სამუშაო პროცესში 10. როდესაც თქვენ ან თქვენი თანაკლასელი უსვავს კითხვას მასწავლებელს, რომელიც არ შეესაბამება გაკვეთილის თემას: • მასწავლებელი მაშინვე არ გცემთ პასუხს • მასწავლებელი მაშინვე გცემთ პასუხს, თუმცა შეიძლება ამან გაკვეთილის მსვლელობა სრულიად შეცვალოს • მასწავლებელი საერთოდ არ პასუხობს თქვენს მიერ დასმულ ასეთ შეკითხვაზე პასუხს ცხრილი # 4.2. მოსწავლთა პასუხები მასწავლებელი-მოსწავლეებს შორის ურთიერთობის სტილის დასადგენი ანკეტის საკითხებზე კითხვარით შერჩეული მასწავლებლები, # დემოკრატი: მოსწავლეების მიერ შერჩეული ავტორიტარი: მოსწავლეების მიერ შერჩეული ლიბერალი: მოსწავლეების მიერ შერჩეული 4 40% 20% 40% 5 10% 70% 20% 6 50% 20% 30% 7 20% 10% 70% 9 70% 10% 20% 10 20% 10% 70% 21 20% 10% 70% 22 20% 60% 20% 23 20% 70% 10% 25 70% 10% 20% მოსწავლეებთან ჩატარებული გამოკითხვის შემდეგ, გამოიკვეთა შვიდი მასწავლებელი მე-5, მე-7, მე-9, მე-10, 21-ე, 23-ე და 25-ე (მათი თვითშეფასება დაემთხვა მოსწავლეთა მიერ მათ შეფასებას): მასწავლებლები 5 და 23 - ავტორიტარები, 7 და 21 - ლიბერალები, 9 და 25 – დემოკრატები (მე-10, დემოკრატი, მასწავლებელი შემოვინახეთ კვლევის მეორე ეტაპისთვის). აღნიშვნის სიმარტივისათვის შემოვიტანეთ პირობითი ნიშნები A-ავტორიტარისთვის; L-ლიბერალისთვის და D-დემოკრატისთვის. მუშაობის გამოცდილების გათვალისწინებით, ხანგრძლივი პედაგოგიური სტაჟის პედაგოგებს პირობითად დამატებით მივანიჭეთ კატეგორია 1, ხოლო უფრო ნაკლები პედაგოგიური გამოცდილების მასწავლებლებს - 2. ამრიგად, მივიღეთ შემდეგი თანაფარდობა: ავტორიტარი (ოცდამესამე მასწავლებელი A1, მეხუთე მაწავლებელი A2), დემოკრატი (ოცდამეხუთე მასწავლებელი D1, მეცხრე მასწავლებელი - D2), ლიბერალი (ოცდამეერთე მასწავლებელი L1, მეშვიდე - L2). აქედან ჩანს, რომ შედეგები საიმედოა იმ თვალსაზრისითაც, რომ სამივე ქვეჯგუფში იყო თითო უფრო გამოცდილი მასწავლებელი და თითო – ნაკლებად გამოცდილი. 4.1 კვლევის მეორე ეტაპი დაკვირვებაში მონაწილეობას იღებდა 6 მასწავლებელი და IX-XII კლასის 146 მოსწავლე. ცხრილებში შეტანილია მხოლოდ იმ მოსწავლეების შედეგები, რომლებმაც სამივე შეფასებაში მიიღეს მონაწილეობა (მონაცემების ასეთ დამუშავებას გაცხრილვა ეწოდება). ცხრილებში შეტანილია 45 მოსწავლის (30 გოგონა და 15 ვაჟი) ტესტირების შედეგები, აქედან 15-15 მოსწავლე სწავლობდა თითო სტილის (ავტორიტარი, ლიბერალი და დემოკრატი) მატარებელ 2-2 მასწავლებელთან. 2015-16 სასწავლო წლის მე-2 სემესტრში მოსწავლეებმა შეასრულეს ტესტი #1, ორი ვარიანტი, რომლის მიზანის იყო განგვესაზღვრა მათ მიერ ინგლისური ენიც ცოდნის დონე დაკვირვების დაწყებამდე. ტესტი N2 და ტესტი N3 კი შეასრულეს 2016-17 წლის I და II სემესტრში გამოყენებული ტესტების I-IV დავალება ეხება კითხვისას შინაარსის გაგებას (I ასევე წერის უნარ-ჩვევებს და III ასევე ლექსიკურ უნარ-ჩვევებს), V-IX დავალევა – გრამატიკულ უნარ-ჩვევებს, X დავალება – წერის-უნარ-ჩვევებს. Eეს დავალებები ვალიდურად ჩავთვალეთ, რადგან ისინი გამოიყენება საერთაშორისო გამოცდებში. აუდირების უნარ-ჩვევების ტესტირება არ მოგვიხდენია იმიტომ, რომ სკოლაში აუდიოჩანაწერები პრაქტიკულად არ გამოიყენება და მოსწავლეები ამ ტესტს ვერ შეასრულებდნენ. საუბრის უნარ-ჩვევების ტესტირება შეუძლებელია, თუმცა, ირიბად მათ დონეზე მეტყველებს თემის დაწერა (თუ გამოვრიცხავთ მართლწერის ფაქტორს). თემის (ესეს) შეფასება მოხდა შემდეგი რუბრიკის გამოყენებით: პარამეტრი/დონე დამაკმაყოფილებელი კარგი თემასთან შესაბამისობა 0.5 ქულა 1 ქულა გრამატიკულად გამართული ნაწერი 1 ქულა 2 ქულა ლექსიკურ მარაგში 1 ქულა 2 ქულა Test # 1a School_______________________ Name________________________ Grade_______________________ Global English The global English of our times has all the benefits of the standardizing process we have been describing. There is a recognized standard of Britain and America. There is also an agreed, standardized vocabulary and spelling system or nearly global English speaks with two voices British and American. A student in, say, Japan or Saudi Arabia is confronted with not one version, but two, a distinction recognized by the main languages schools, like Berlitz, who offer either British English or American English to their pupils. The differences are essentially differences of accent, inflection, spelling and, above all, vocabulary: apartment versus flat, buddy versus mate, candy versus sweets, diaper versus nappy. There are so many different expressions that America’s Associated Press and Britain’s Reuters news agencies have to translate English into English. The Reuter’s office in New York has a twelve page list of common terms requiring translation and many are the books that compile jokes about box, knock up and fag. Questions I answer the following questions using your own words (1 point each) a) What is the greatest difference between British and American English? b) How many varieties of English do some school languages teach? Which ones? _________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ II Are the following statements true or false? (1 point each) a) Great Britain and America have different language standards. b) Americans do not understand some English expressions. III Find a word or phrase in the text which, in context, is similar in meaning to (1 point) a. Words:---------------- b. Tongue:-------------- IV Choose a, b or c in each question below. Only one is correct. (1 point) 1. The standard in America a. is different from the standard in Britain. b. is the same as the standard in Britain c. can also be found in Japan and Saudi Arabia. 2. Some students of English as a foreign language a. can only learn British English. b. can only learn American English. c. can choose between British and American English. 3. Berlitz is a. a British word. b. a language school. c. a news agency. 4. Some English words at Reuters a. have to be translated into English b. cannot be translated. c. have to be translated into another language. V. Put in the adjective from the first sentences into the second sentence in its correct form (comparative).(1 point each) 1 Amy has a beautiful baby, but my daughter has the -----------baby on earth. 2. I live in a large family, but my grandfather lived in a ------------ family. 3. We have only little time for this exercise, but in the examination we’ll have even _______ time. 4. Lucy is clever but Carol is _______________ than Lucy. 5. Have you visited the old castle? It was the __________ castle we visited during our holidays. VI. Put in the verb in brackets and form conditional sentences type 1 or type 2(1point each) 1. We (to pass)__________ the exam if we studied hard. 2. If Pat (to repair)_____________ his bike, he could go on a bicycle tour with us. 3. She would get 100 pounds if she (to sell)____________ his old shelf. 4. If I were you, I (to invite) ________________ Jack to the party. 5. If the weather (to be) _____________ fine, the children can walk to school. VII. Find the regular verb in each line and write it into the gap.(1 point each) 1) read, feel, play, see 2) listen, do, go, make, 3) know, help, say, think 4) like, write, forget, eat 5) take, bring, cut, clean 6) watch, be, have, meet 7) put, buy, cook, teach 8) catch, find, answer, lose 9) want, tell, win, sit 10) sell, build, drink, open VIII. Put in the correct form of the verb in passive into the gaps. Use the verb and the tense given in brackets.( 1 point each) 1. He ___________________ to the party yesterday. (to invite – simple past) 2. The blue box ____________. (can/not/to see – simple present) 3. I ________________ the book by my friend last Sunday. (to give – simple past) 4. The dishes ______ by my little brother. ( not/to wash – present perfect) 5. I ________________ by Robert. (not/to ask – will future). IX. Put in What, Why, When, How into the gaps and form meaningful questions .( 1 point each ) 1) ____ is the weather like today? 2) _______ don’t you like apply juice? 3) _____ about a walk through the forest? 4) _____ do you play volleyball. 5) _____ is my red sweat-shirt, Mum? 6) _____ do Any and betty get to school every day? 7) _____ does your father go to work? 8) _____ is the dog’s bone? 9) ___ are we going for a holiday by the sea again? 10) ____do you like your coffee? X. Composition (90- 110 words). Choose one of the following topics( 5 points) 1. Are boys and girls so different? Give reasons. 2. Describe your ideal type of boys or girls. Test #1b School--------------- Name--------------- Grade------------------ Boys and Girls Boys tend to play outside, in large groups that are hierarchically structured. Their groups have a leader who tells others what to do and how to do it, and resist doing what other boys propose. It is by giving orders that high status is negotiated. Another way boys achieve status is to take center stage by telling stories and jokes, and by challenging the stories and jokes of others. Boys’ games have winners and losers and elaborate systems of rules that are frequently the subject of arguments. Finally, boys are frequently heard to boast about their skills, likes and possessions, and argue about who is the best at what. Girls, on the other hand, play in small groups or pairs. The center of a social life is her best friend. Within the group, intimacy is the key: differentiation is measured by relative closeness. In their most frequent games, such as jump rope and hopscotch, everyone gets a turn. Many of their activities (such as playing with dolls) do not have winners or losers. Although some girls are certainly more skilled than others, girls are expected not to boast about it, or show that they are better than the others. Girls don’t give orders: they express their preferences as suggestions, and suggestions are likely to be accepted. Questions: I. Answer the questions using your own words: ( 1 point each) a. What do boys frequently argue about?------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ b. Why does everybody get a turn in girls’ games?------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- II. Are the following statements true or false?( 1 point each) a. Boys often boast about their abilities. b. Girls’ activities are highly comparative. III. Find a word or phrase in the text which, in context, is similar in meaning to:( 1 point each ) a. Humorous or funny anecdotes: b. Abilities: IV. Choose a, b, or c in each question below. Only one choice is correct:(1 point each) 1. Boys gain leadership a. caring and sharing. b. voting democratically. c. giving orders. 2. Boys often argue about a. their skill, likes and possessions. b. who wins and loses. c. playing with dolls. 3. Girls usually play a. in big groups. b. in twos or very large groups. c. chess because they don’t enjoy playing hopscotch or jump rope. 4. Girls a. never boast about their skills. b. do not often boast about their skills. c. are more skilled than boys. V. Put in the adjectives from the first sentence into the second sentence in its correct form (comparative).(1 point each) 1. My father is heavy. My uncle is much--------------than my father. 2. The test in geography was easy, but the test in Biology was-------------------. 3. Florida is sunny. Do you know the -------------------- place in the USA? 4. Stan is a successful sportsman, but his sister is-----------------than Stan. 5. My mother has a soft voice, but my teacher’s voice is-------------than my mother’s. VI. Put the verbs in the brackets and form Conditional type I and type II.( 1 pont each ) 1. If you come with me, I ------------ (to get) the shopping with you. 2. Walter ------------------ (to help) his mother in the garden if she reads him a story this evening. 3. If ---------- (to rain), I will stay at home. 4. Our teacher will be happy if we ---------------- (to learn) the poem by heart. 5. If they had enough money, they ------------ (to buy) a new car. VII. Find the regular verbs in each line and write it into the gaps.( 1 pont each) 1. Understand, drive, feed, check---------- 2. Fly, plan, shake, begin----------- 3. Hit, love, hurt, lead---------------- 4. Happen, run, pay, wear--------- 5. Stick, grow, look, speak---------- 6. Beat, send, leave, cry--------------- 7. Break, live, cost, hear------------ 8. Lie, throw, shine, stop------------- 9. Sink, mean, choose, borrow------------ 10. Collect, freeze, ring, shut--------- VII. Put in the correct form of the verb in passive into the gaps. Use the verbs and the tense given in brackets.( 1 pont each ) 1. The words------------------- by the teacher today. (to explain - Simple Present) 2. We------------------ a letter the day before yesterday. ( to send - Simple Past) 3. This car---------------. It’s too old. (not/to steal – Simple Future) 4. This street----------------- because of snow. (already/to close – Present Perfect) 5. A new restaurant ------------- next week. (to open – Simple Future) IX. Put in what, when, why, how into the gaps and form meaningful questions. (1 pont each) 1. --------------do you like best? 2. ------------does Bill get up in the morning? 3. -----------don’t you go by bus? 4. -----------do they go to every week? 5. -----------old is Mike? 6. -------------hobbies does Andrew have? 7. -----------is Susan’s birthday? 8. ---------are my exercise books? 9. ------------ are you doing at the moment, Sally? 10. ---------do the Robinsons live? X. Composition (90-110 words). Choose one of the following topics:(5 ponts) 1. Are boys and girls so different? Give reasons. 2. Describe your ideal type of boys or girls. testi #2 (ori varianti). Test # 2a School------------------------ Name---------------------- Grade------------------------- Bill and Melinda Gates Foundation The Bill & Melinda Gates Foundation (B&MGF or the Gates Foundation) is the largest transparently operated private foundation in the world, founded by Bill and Melinda Gates. The foundation is "driven by the interests and passions of the Gates family". The primary aims of the foundation are, globally, to enhance health care and reduce extreme poverty, and in America, to expand educational opportunities and access to information technology. The foundation, based in Seattle, Washington, is controlled by its three trustees: Bill Gates, Melinda Gates and Warren Buffett. Other principal officers include Co-Chair William H. Gates, Sr. and Chief Executive Officer Jeff Raikes. It has an endowment of US$35.1 billion as of October 1, 2008. . I. Answer the questions from the text using your own words (1 pont each) a) What kind of foundation is “B&MGF or the Gates Foundation” -------------------------------------- b) Where is the foundation based?----------------------------- II. Are the following statements true or false?(1 pont each) a. The foundation has several aims: b. The foundation has three employees: III. Find a word or phrase in the text which, in context, is similar in meaning to. (1 point each) a) Run by: b) Goal: IV. Choose a, b or c in each question below. Only one choice is correct . (1 point each) 1. principl a. extra b. main c. other 2. operated a. managed b. went c. selected 3. reduce a. decreased b. short c. large 4. information technology a. car b. watch c. computer V. Put the verb in brackets into Past Simple or Present Perfect. (did or have done)(1 point each) 1. I (always want ) to be a doctor. 2. I (be) abroad a lot last year. 3. I (be) in a good mood yesterday - everything went well. 4. I (come) into the office this morning and the light was on. 5. I (know) him for years. VI. Put the verb in brackets into Present Simple or Present Continuous. (do or is doing) (1 point each) 1. She can't talk to you right now. She (have) a shower. 2. Ornithologists (study) birds. 3. Most of my friends (not like) visiting their relatives. 4. Look! He (drink) beer. 5. Jane often (talk) to herself. VII. Rewrite the sentences in Passive Voice.(1 point each) She sang a song. - Somebody hit me. - We stopped the bus. - A thief stole my car. - They didn't let him go. - She didn't win the prize. - They didn't make their beds. - I did not tell them. - Did you tell them? - Did he send the letter? – VIII. Complete the sentences (Active or Passive Voice) .(1 point each) The match (win / not) by our team. The weather (improve / not) tomorrow. The trees (cut) down. The meeting (cancel / not) . They (do / not) that again. IX. Complete the Conditional Sentences (Type I)( 1 point each) If you----------------- (send) this letter now, she---------------(receive) it tomorrow. If I------------------(do) this test, I----------------(improve) my English. If I-------------------(find) your ring, I------------------- (give) it back to you. Peggy-----------------(go) shopping if she ------------------(have) time in the afternoon. Simon---------------------(go) to London next week if he----------------(get) a cheap flight. If her boyfriend ------------------(phone / not) today, she-----------------(leave) him. If they-----------------(study / not) harder, they----------------(pass / not) the exam. If it------------------(rain) tomorrow, I ---------------(have to / not) water the plants. You --------------(be able/ not) to sleep if you---------------(watch) this scary film. Susan-------------------(can / move / not) into the new house if it---------------(be / not) ready on time. X. Write a composition (90-100 words). Choose one of the following topics:(5 points) a. Women have the same rights as men do. b. Women should be free to make a choice. Test # 2b School------------------------ Name---------------------- Grade------------------------- Man Answers Email A computer company has a special person who answers all the questions that are sent to him. The person is a 63-year-old man. He is known for always finding the right answers. On the Internet, more people are finding out about this smart man. He does not look like a computer expert. He has silver hair and is gentle. He feels that his age helps him with his job. He remembers a lot of things people ask about. He says that every day is different, so he is never bored. He tries to return the answer within 24 hours. He will answer any questions that he can. The questions he gets are very different each day. He loves his job. Other companies do not have a place for people to ask questions. If they do, it may take a long time to get an answer. Sometimes you may never get an answer at all. It is important for companies to have a person who will answer your questions. It keeps the customers happy. Happy customers will keep coming back. I. Answer the questions from the text using your own words.(1 point each) a) What is the job of the man who works at a computer company? ----------------------------------------------------------------------------- b) How does this man look like? --------------------------------------------------------------------------- II. Are the following statements true or false?(1 point each) a) Company has a person for special questions: b) He tries to return answer in a day: III. Find a word or phrase in the text which, in context, is similar in meaning to:(1 point each) a) A person with good computer skills: b) Essential: IV. Choose a, b, or c in each question below. Only one choice is correct.(1 point each) 1. The right answer a) wrong answer b) correct answer c) close to the text 2. Different questions a) The same questions b) Similar to c) Not the same 3. Be bored a) Be exited b) Be tiered c) Be angry 4. Don’t take a long time a) In a long period b) Immediately c) In a day V. Put the verb in brackets into Past Simple or Present Perfect. (did or have done)(1point each) 1. (you ever eat) moussaka? 2. (you ever swim) in the sea? 3. ‘You look tired.’ ‘I (work) all day.’ 4. Have you seen Jenny today? Yes, I (see) her at about ten. 5. He (buy) this car five years ago. VI. Put the verb in brackets into Present Simple or Present Continuous. ( do or doing)(1 point each) 1. What’s the noise? Tim (practice) the piano. 2. What are you doing? I (read) a very interesting magazine. 3. We (go) on holiday in summer. 4. This animal (eat) meat. 5. Temperature usually (rise) in the afternoon. VII. Rewrite the sentences in passive voice.(1 point each) He opens the door. We set the table. She pays a lot of money. I draw a picture. They wear blue shoes. They don’t help you. He doesn’t open the book. You don’t write the letter. Does your mum pick you up? Does the police officer catch the thief? VIII. Complete the sentences (Active or passive).(1 point each) The house (build) here. You (send) home. I (eat) an ice-cream. We (go) home now. I (help) you. IX. Complete the conditional Sentences Type I.(1 point each) If Caroline and Sue----------(make) the salad, Phil------------(clean) the house. If Sue --------------(peel) the onion for the salad, Caroline------------(cook) the mushrooms. Jane -----------------(clean) the sitting room if Aaron and Tim---------- (polish) the furniture. If Bob----------(clean) up the kitchen, Anita----------(wash) the toilet. Elaine------------- (enjoy) the drinks if somebody------------(carry) the bottles. If Alan and Rebecca------------(cook) the food, Mary and Conor----------(make) the sandwiches. If Bob------------(look) after the barbecue, Sue----------(let) the guests in. Frank---------(be/not) the DJ if the others----------(bring) along CDs. Alan-------------(make) the drinks if Jane-----------(give) him some of her cocktail recipes. If they--------------(do) all their best, the party------------(be) great. X. Composition (90-110 words). Choose one of the following topics( 5 points) 1. Are you a skillful person? (why/ why not) 2. Are computer skills essential for a person? (why/why not) 2016-17 ს.წ მე-2 სემესტრში ki moswavleebma Seasrules testi # 3 (ori varianti). Test #3a School------------------- Name------------------------------ Grade--------------------------- Dinosaurs Dinosaurs lived a long time ago before humans were around. Skeletons tell us what shape they were. Little is known about their daily lives. Looking at what they ate helps us to know more about them. Researchers have found teeth marks of one dinosaur on the bones of another dinosaur. A large dinosaur, know as Tyrannosaurus Rex, or T-Rex, made teeth marks on the bones of a smaller dinosaur. There were many marks on the bones suggesting that the dinosaur kept chewing on the bones. The bones of a T-Rex were found 65 million years after they all died and became extinct. People did not know if it killed what it ate or only ate already dead animals. Scientists found that the bite of a T-Rex was strong enough to kill another animal. This does not prove that he tracked and killed his food himself. It does show that he could use his bite to kill other animals. I Answer the questions from the text using your own words.(1 point each) a) What helps us to learn more about them? ----------------------------------- b) When were the bones found? ---------------------------------------------- II Are the following statements true or false?(1 point each) a) We know a lot about dinosaurs’ life. b) The bite was strong enough to kill another animal. III Find a word or phrase in the text which, in context, is similar in meaning to:(1 point each) a) Are not alive any more b) Evident to prove IV Choose a, b or c in each question below. Only one choice is right.(1 point each) 1. Humans a) Animals b) Birds c) People 2. Daily lives a) Every day life b) The whole life c) In the past 3. Suggesting a) Question b) An idea c) Answer 4. Tracked a) Follow b) Stop c) Start 5. Put the verbs in the brackets into the correct tense.(1 point each) 1. When we ( go )----------------out, it ( rain). 2. I wasn’t hungry last night, I ( not eat)----------------anything 3. I ( watch)-------------TV when he (phone)----------------me 4. Jane wasn’t at home when I ( go)--------------- to see her. She ( work)---------- 5. The postman ( come)---------------- while I ( have)---------------- breakfast. 6. Choose the best tense. (Present Perfect, Past Simple, Future Simple, Past Continuous, etc.) (1 point each) 1. A famous New York institution ---------- address last year. a. has changed b. changed c. has changed 2. Did you see Tom Cruise’s last movie last night? No, I------ a. won’t b. didn’t hadn’t 3. Do you usually watch TV on Monday? Yes, I------- a. did b. will c. do 4. Have you ever seen Tom Cruise’s last movie? Yes, I----- a. will b. have c. do 5.Have you got a digital camera? No, I--------- a. didn’t b. hasn’t c. haven’t 6. How long------------ for the Maths test? a. have you been studying b. will you study c. you study 7. I saw a terrible accident while I------------ on the beach. a. was walking b. has walked c. had walked 8. I------------ for the maths test since August and I still have a low grade. a. have been studying b. will study c. had studied 9.I --------- this exercise. a.will finish b. have finished c. finished 10 If Mary continues smoking like that, she --------------sick. a.get b. will get c. got. 7 Make the superlative :(1 point each) 1. This is -------------(high) mountain in Australia. 2. That’s ------------------(poor) country in the world. 3. They’re -----------------------( beautiful) flowers I have ever seen. 4. George is------------------------(slow) runner in the race. 5. Anne is----------------- (young) in the class. 8 Change the second sentence so that the meaning was the same:(1 point each) 1. They produce coffee in Columbia. Coffee-------------- in Columbia. 2. Someone will import these spare parts from Japan. These spare parts--------------------from Japan. 3. They built the library next to the museum. The library--------------- next to the museum. 4. Someone has repaired the roof. The roof ----------------------repaired. 5. A burglar broke into my country house a few weeks ago. My country house---------------- a few weeks ago. IX. Expression of time. (1 point each) For since ever already recently just yet still 1 Have you finished doing your homework------------? 2 I have known Martha------------- about two months. 3 You’re ------------- missed Nazan! She was here a few minutes ago. 4 Mum: You must make your bed before you go out Martin. Martin: I’ve -------------made it. I made it in the morning. 5 Has your father----------eaten raw fish? 6 I am -------------------having lunch. I will call you later. 7 We haven’t learnt passive voice-------------. 8 I have-----------seen your brother. You may see him if you run. 9 She hasn’t eaten anything--------------ten hours. 10 We have known each other--------- a long time. X. Write a composition (90-100 words). Choose one of the topics:(5 points) a. Animals should be kept at the zoos. b. We should protect animals from the people. Test #3 b School---------------- Name--------------- Grade----------------- Fire in Colorado Firefighters have had a hard time putting out a big fire near Boulder, Colorado. It took firefighters a long time to control the fire. It was very windy. One firefighter said that the winds can blow the fire out of the area very easily. The fire destroyed 65 homes. During the worst part of the fire, people were asked to leave their homes. Police were worried that the empty homes might be looted. They checked every car going in and out of the fire area. One family returned to their home to find that only a small part of it had been hurt by the blaze. They felt very lucky to be able to repair the damage. The fire had come so close to their house that the girl had to run out with only her teddy bear. Another family lost only their outdoor toilet. Their cabin had no indoor plumbing so their outhouse was in the yard. They were thankful their home was not burned down. I. Answer the questions from the text in your own words:(1 point each) a) How long did it take firefighters to control fire? …………………. b) Why did the police check every car going to and out of the fire area? …………. II. Are the following statements true or false?(1 point each) a) The fire destroyed several houses. b) They felt happy to be able to repair the damage. III. Find a word or phrase in the text which, in context, is similar in meaning to:(1 point each) a) Be robbed b) Fire IV. Choose a, b or c each question below. Only one choice is right.(1 point each) 1) Firefighters a) Fire engine b) Firemen c) Fire place 2) Repair a)Build b) Fix c) Cut down 3. Close to their house a) Far away b) Near to c) Between 4. Cabin a) house b) room c) roof V. Put the verbs in the brackets into the correct tense:(1 point each) 1. We (meet)--------------------------Joan at the party. She (wear)-------------- a red dress. 2. The boys (break)------------ a window while they (play)------------- football. 3. When I (arrive)-----------------my friends (wait)--------------for me. 4. He (not drive)--------------fast when the accident(happen)------------. 5. What (you do)------------on Saturday evening? I (go)---------to the cinema. VI. Choose the best tense. (Present Perfect, Past Simple, Future Simple, Past Continuous etc.)(1 point each) 1. In the future, people _____ more modern houses and flying car a. had b. will c. will have had 2. In the past, people _____ to the beach more often. a. Used to b. go c. did go 3. Latest news: A famous New York institution _____ address. a. Change b. had changed has changed 4. Mary _____ a lot lately. a. will work b. has worked c. is working 5. Nowadays the beaches _____ polluted. a. Is b. have been c. are 6. Soon, people _____ most of the time at home. a. will work b. works c. had worked 7. These days, people _____ to stay at home watching TV. a. have preferred b. prefer will prefer 8. Tom _____ dinner when you arrived. a. had cooked b. were cooking c. was cooking 9. Twenty years ago, people _____ more. a. will read b. has read c. did read 10. Yesterday I _____ a terrific talk show from 11:00 pm to 12:00 a. watched b. will watch c. watch VII Make the superlative :(1 point each) 1. That is (difficult)------------exercise I have ever done. 2. This is (busy)------------restaurant I know. 3. Who has (fast) ---------- car? 4. Your pillow (soft)-----------. 5. The room at the back is(quiet)----------. VIII. Change the second sentence so that the meaning is the same:(1 point each) 1. They must redecorate the sitting room. The sitting room------------------------------. 2. Someone should cut the grass as soon as possible. The grass------------------------as soon as possible. 3. They had put up the tent before the storm began. The tent--------------------before the storm began. 4. They have cancelled the concert due to the bad weather condition. The concert-------------------due to the bad weather condition. 5. Someone called the fire brigade as soon as the fire alarm went off. The fire brigade------------------as soon as the fire alarm went off. IX. Expression of time: For since ever already recently just yet still(1 point each) 1 Have you finished doing your homework------------? 2 I have known Martha------------- about two months. 3 You’re ------------- missed Nazan! She was here a few minutes ago. 4 Mum: You must make your bed before you go out Martin. Martin: I’ve -------------made it. I made it in the morning. 5 Has your father----------eaten raw fish? 6 I am -------------------having lunch. I will call you later. 7 We haven’t learnt passive voice-------------. 8 I have-----------seen your brother. You may see him if you run. 9 She hasn’t eaten anything--------------ten hours. 10 We have known each other--------- a long time. X. Write a composition (90-100 words). Choose on of the topics:(5 points) a. The place where I would like to live. b. Living in a big city is better than living in a country. თვითოეული ტესტის მაქსიმალური შეფასება იყო 50 ქულა. სამივე ტესტირების დამთავრების შემდეგ ასეთი შედეგები მოვიღეთ: ცხრილი # 2 მოსწავლეთა სამივე ტესტირების შედეგები დემოკრატი მასწავლებლების მოსწავლე # დაკვირვების-წინა ტესტირების ქულა დაკვირვების პროცესში მიღებული ქულა (შუალედური შეფასება) დაკვირვების დასრულებისას მიღებული ქულა 1 11 13 19 2 13 17 19 3 15 20 21 4 27 26 29 5 27 28 30 6 30 30 31 7 30 30 33 8 33 34 34 9 34 34 34 10 34 36 35 11 35 37 36 12 37 38 39 13 40 43 44 14 42 43 45 15 46 46 47 საშუალო ქულა 30,2667 31,6667 32,7333 სტანდარტული გადახრა 10,37488 9,67815 9,41478 ავტორიტარი მასწავლებლების მოსწავლე # დაკვირვების-წინა ტესტირების ქულა დაკვირვების პროცესში მიღებული ქულა (შუალედური შეფასება) დაკვირვების დასრულებისას მიღებული ქულა 1 4 5 7 2 12 12 13 3 17 17 19 4 22 24 24 5 25 25 26 6 26 27 27 7 27 28 29 8 34 32 33 9 36 34 34 10 37 37 37 11 37 38 39 12 38 39 39 13 39 41 40 14 41 42 41 15 42 43 43 საშუალო ქულა 29,1333 29,6000 30,0667 სტანდარტული გადახრა 11,43845 11,45675 10,78005 ლიბერალი მასწავლებლების მოსწავლე # დაკვირვების-წინა ტესტირების ქულა დაკვირვების პროცესში მიღებული ქულა (შუალედური შეფასება) დაკვირვების დასრულებისას მიღებული ქულა 1 7 6 8 2 13 10 17 3 17 20 22 4 22 23 23 5 25 23 23 6 26 25 23 7 28 27 24 8 33 27 28 9 37 27 30 10 38 31 31 11 38 35 35 12 39 37 35 13 41 39 36 14 41 41 39 15 43 45 40 საშუალო ქულა 29,8667 27,7333 27,6000 სტანდარტული გადახრა 11,25590 10,85927 8,80584 საშუალო არითმეტიკული და სტანდარტული გადახრა გაანგარიშებულია SPSS 16.0 for Windows პროგრამის გამოყენებეთ. მიღებული შედეგებიდან ჩანს, რომ ექვსივე მასწავლებლის მოსწავლეების ენობრივი უნარ-ჩვევების დონე დაკვირვების დაწყებამდე საკმაოდ მსგავსია (საშუალოდ 30,3 ქულა 50 შესაძლებელიდან დემოკრატი მასწავლებლების ჯგუფებში, 29,1 ქულა – ავტორიტარი, ხოლო 29,9 ქულა – ლიბერალი მასწავლებლების ჯგუფებში. სტანდარტული გადახრა დაახლოებით ერთნაირია ყველა გაზომვისას (8,8 < შD > 11,46), რაც საშუალებას გვაძლევს ვიმსჯელოთ შედეგების სტატისტიკურ ღირებულებაზე. D ქვემოთ გრაფიკულად წარმოვადგინეთ სამივე სტილის მატარებელი მასწავლებლების მოსწავლეების მიერ მიღებული შედეგები. Gგრაფიკზე ადვილი დასანახია, რომ დემოკრატი და ავტორიტარი მასწავლებლების სტუდენტების ენობრივი უნარ-ჩვევების დონის ზრდა შეიმჩნევა, ხოლო ლიბერალი მასწავლებლის მოსწავლეების უნარ-ჩვევების დონე კლებულობს (29,9 à 27,6). დემოკრატი მასწავლებლების მოსწავლეების უნარ-ჩვევების დონე (30,3 à32,7) უფრო სწრაფად მატულობს, ვიდრე ავტორიტარი მასწავლებლისა (29,1 à 30,1). გრაფიკი # . სამივე ტიპის მასწავლებლის მოსწავლეების ტესტირების შედეგები 4.2 კვლევის მესამე ეტაპი რათა შეგვეფასებინა არა მხოლოდ ენობრივი უნარ-ჩვევების დონე, არამედ მოსწავლეთა მოტივაციის დონეც, დაკვირვების დასრულების შემდეგ, მოსწავლეებს დაურიგდათ კითხვარი. პირველი კითხვა ეხებოდა იმის გარკვევას, თუ რამდენად კმაკოფილები არიან ისინი sakuTari სწავლების დონით. • დემოკრატი მასწავლებლის მოსწავლეების პასუხები • ძალიან -3 მოსწავლე = 20.% • საკმაოდ – 7 მოსწავლე = 47.% • მეტ-ნაკლებად– 5 მოსწავლე = 33% • არ ვარ კმაყოფილი– 0% (თუ ამას ქულებში გამოვხატავთ; ძალიან – 3 ქულა, საკმაოდ – 2 ქულა, მეტ-ნაკლებად – 1 ქულა; საშუალო ქულა გამოდის: (3+14+7): 15= 1,8) • ავტორიტარი მასწავლებლის მოსწავლეების პასუხები: • ძალიან; – 3 მოსწავლე = 20% • საკმაოდ – 4 მოსწავლე = 27% • მეტ-ნაკლებად– 7 მოსწავლე = 47% • არ ვარ კმაყოფილი– 1 მოსწავლე = 6% (საშუალო ქულა გამოდის: (9+8+7):15=1,6) • ლიბერალი მასწავლებლის მოსწავლეების პასუხები: • ძალიან; -1 მოსწავლე = 6% • საკმაოდ – 3 მოსწავლე = 20% • მეტ-ნაკლებად – 7 მოსწავლე = 47% • არ ვარ კმაყოფილი – 4 მოსწავლე = 27% (საშუალო ქულა გამოდის: (3+6+7):15=1,06) პასუხებიდან ჩანს, რომ დემოკრატი მასწავლებლის მოსწავლეები ყველაზე კმაყოფილები არიან (საშუალო ქულა 1,8), მათ ცოტა ჩამორჩებათ ავტორიტარი მასწავლებლის მოსწავლეები (საშუალო ქულა 1,6), ხოლო ლიბერალი მასწავლებლის მოსწავლეების კმაყოფილება საგრძნობლად ჩამორჩება მათ (საშუალო ქულა 1,06). მეორე კითხვის მიხედვით შევეცადეთ დაგვედგინა სწავლაში ხელშემწყობი და ხელშემშლელი ფაქტორები სხვადასხვა სტილის (ავტორიტარი, დემოკრატი, ლიბერალი) მატარებელი მასწავლებლისთვის დამახასიათებელი აქტივობების მიხედვით. აქედან გამომდინარე შეთავაზებული პასუხები იყო ტიპიური სწავლების სხვადასხვა სტილისთვის (როგორც ხედავთ, სტილები თანმიმდევრობით არეულია იმისათვის, რომ მოსწავლეები არ მიმხდარიყვნენ, თუ რას ვიკვლევთ): 1. მასწავლებელი გეკითხებათ თუ რა სიტუაციებზე ააგოთ დიალოგი (დემოკრატი) 2. თემატიკას მასწავლებელი გთავაზობთ (ავტორიტარი) 3. წასაკითხი მასალის რაოდენობას მასწავლებელი გეუბნებათ (ავტორიტარი) 4. წასაკითხ მასალას გთავაზობთ მასწავლებელი და მერე ირჩევთ (დემოკრატი, ლიბერალი) 5. შეფასებას მასწავლებელი აკეთებს (ავტორიტარი, ლიბერალი) 6.გაკვეთილზე მასწავლებელი იყენებს თვითშეფასებას (დემოკრატი) 7. გაკვეთილზე მუშაობის ხერხებს გთავაზობთ მასწავლებელი და მერე ირჩევთ (დემოკრატი, ლიბერალი) 8. გაკვეთილზე მუშაობის ხერხებს მასწავლებელი გეუბნებათ (ავტორიტარი) 9. თქვენთვის საინტერესო მასალას თქვენ მოიძიებთ (დემოკრატი) 10. მასალას მასწავლებელი გთავაზობთ (ავტორიტარი) 11. კლასში მუშაობის დროს მასწავლებელი მხოლოდ გაკვირდებათ (ავტორიტარი) 12.კლასში მუშაობის დროს მასწავლებელი მონაწილეობას იღებს (დემოკრატი) 13.მასწავლებელი ხშირად ცვლის ხერხებს (დემოკრატი) 14. მასწავლებელი მუდმივად იყენებს ერთსა და იგივე ხერხს (ლიბერალი, ავტორიტარი) პასუხების ანალიზის საფუძველზე დადგინდა, რომ გამოკითხულთა უმრავლესობა (82%) ცოდნის დაუფლების პროცესში ხელშემწყობ ფაქტორებად მიიჩნევს: პირველი პუნქტი (მასწავლებელი გეკითხებათ, თუ რა სიტუაციაზე გსურთ ააგოთ დიალოგი - D), ასევე პოპულარული პასუხებია 4 (75% - წასაკითხ მასალას გთავაზობთ მასწავლებელი და მერე ირჩევთ – D/ L), 9 (73% - თქვენთვის საინტერესო მასალას თქვენ მოიძიებთ ხოლმე - D) და 7 (71% - გაკვეთილზე მუშაობის ხერხებს გთავაზობთ მასწავლებელი და მერე ერთად ირჩევთ – D/L), ხოლო ყველაზე ხელისშემშლელ ფაქტორად წარმოჩინდა მე-14 პუნქტი (51% - მასწავლებელი მუდმივად იყენებს ახსნის ერთსა და იგივე ხერხს – L/A), მე-10 პუნქტი (48% - სასწავლო მასალას ყოველთვის მასწავლებელი გთავაზობთ - A) და მე-8 პუნქტი (49% - გაკვეთილზე მუშაობის (გაკვეთილზე მუშაობის ხერხებს გეუბნებათ მასწავლებელი - A). აქედან ჩანს, რომ მოსწავლეებს მოსწონთ დემოკრატიული სტილი (ცოტა ლიბერალური ელფერით) და არ მოსწონთ ავტორიტარული სტილი. ცხრილი N 3 სამივე ტიპის მასწავლებლის მოსწავლეების შეჯამებული პასუხები პასუხი # მოსწავლეების რაოდენობა, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი ხელს უწყობდა სწავლას მოსწავლეების %, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი ხელს უწყობდა სწავლას მოსწავლეების რაოდენობა, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი აფერხებდა სწავლას მოსწავლეების %, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი აფერხებდა სწავლას 1 37 82% 6 13% 2 21 47% 16 36% 3 24 53% 19 42% 4 34 75% 7 15% 5 30 67% 11 24% 6 23 51% 12 27% 7 32 71% 7 15% 8 15 33% 22 49% 9 33 73% 3 7% 10 13 29% 22 48% 11 17 38% 16 35% 12 28 62% 6 13% 13 18 40% 19 42% 14 9 20% 23 51% ჩვენ დავინტერესდით, თუ იყო ამ თვალსაზრისით განსხვავება დემოკრატ, ავტორიტარ და ლიბერალ მასწავლებელთა მოსწავლეების შორის, რადგან სწავლების სტილს გარკვეული უნარი აქვს, სწავლის სტილზე მოახდინოს გავლენა. ცხრილი N 4 დემოკრატი მასწავლებლის მოსწავლეების პასუხები Pპასუხი მოსწავლეების რაოდენობა, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი ხელს უწყობდა სწავლას მოსწავლეების %, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი ხელს უწყობდასწავლას მოსწავლეების რაოდენობა, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი აფერხებდა სწავლას მოსწავლეების %, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი აფერხებდა სწავლას 1 15 100% - - 2 7 47% 8 53% 3 7 47% 6 40% 4 15 100% - - 5 10 67% 3 20% 6 9 60% - - 7 10 67% 4 27% 8 3 20% 9 60% 9 13 87% - - 10 3 20% 10 67% 11 3 20% 7 47% 12 10 67% - - 13 10 67% 2 13% 14 - - 13 87% ცხრილი N 5Aავტორიტარი მასწავლებლის მოსწავლეების პასუხები Pპასუხი მოსწავლეების რაოდენობა, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი ხელს უწყობდა სწავლას მოსწავლეების %, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი ხელს უწყობდა სწავლას მოსწავლეების რაოდენობა, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი აფერხებდა სწავლას მოსწავლეების %, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი აფერხებდა სწავლას 1 9 60% 4 27% 2 7 47% 1 7% 3 9 60% 6 40% 4 15 100% - - 5 10 67% 4 27% 6 7 47% 6 40% 7 8 53% 3 20% 8 6 40% 4 27% 9 8 53% 3 20% 10 5 33% 6 40% 11 8 53% 7 47% 12 8 53% - - 13 2 13% 8 53% 14 6 40% 5 33% ცხრილი N 6 Lლიბერალი მასწავლებლის მოსწავლეების პასუხები Pასუხი მოსწავლეების რაოდენობა, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი ხელს უწყობდა სწავლას მოსწავლეების %, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი ხელს უწყობდა სწავლას მოსწავლეების რაოდენობა, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი აფერხებდა სწავლას მოსწავლეების %, რომლებმაც დაწერეს, რომ ეს ფაქტორი აფერხებდა სწავლას 1 13 87% 2 13% 2 7 47% 7 47% 3 8 53% 7 47% 4 4 27% 7 47% 5 10 67% 4 27% 6 7 47% 6 40% 7 14 93% - - 8 6 40% 9 60% 9 12 80% - - 10 5 33% 6 40% 11 6 40% 2 13% 12 10 67% 6 40% 13 6 40% 9 60% 14 3 20% 5 33% აღმოჩნდა, რომ დემოკრატ მასწავლებელთა მოსწავლეების უმრავლესობა (100%) ცოდნის დაუფლების პროცესში ხელშემწყობ ფაქტორად მიიჩნევენ 1 და მე-4 პუნქტებს (მასწავლებელი გეკითხებათ, თუ რა სიტუაციაზე გსურთ ააგოთ დიალოგი D; წასაკითხ მასალას გთავაზობთ მასწავლებელი და მერე ირჩევთ D/L), ასევე პოპულარულია მე-9 პასუხი (87% - თქვენთვის საინტერესო მასალას თქვენ მოიძიებთ ხოლმე - D). ხოლო ხელისშემშლელ ფაქტორად წარმოჩინდა მე-14 პუნქტი (87% - მასწავლებელი მუდმივად იყენებს ახსნის ერთსა და იგივე ხერხს – L/A). Aასევე ხშირად ირჩევენ მე-10 (67% - სასწავლო მასალას ყოველთვის მასწავლებელი გვთავაზობს - A) და მე-8 (60% - გაკვეთილზე მუშაობის ხერხებს მასწავლებელი გეუბნებათ - A) პასუხს. გაცემული პასუხები ახლოსაა საშუალო შედეგებთან და დემოკრატულ (ლიბერალური ელფერით) შეხედულებებს ამჟღავნებს. ავტორიტარ მასწავლებლებთან ხელის შენწყობი ისევ მე-4 პუნქტია (100% - D/L), პოპულარული პასუხებია მე-5 (67% - შეფასებას მასწავლებელი ახორციელებს – A/L), პირველი (60% - მასწავლებელი გაკითხებათ, თუ რა სიტუაციაზე გსურთ ააგოთ დიალოგი - D), და მესამე (60%- წასაკითხი მასალის რაოდენობას მასწავლებელი განსაზღვრავს - A), ხოლო, ხელის შემშლელია მე-13 (53% - მასწავლებელი ხშირად ცვლის ახსნის ხერხებს - D) და 11 პუნქტი (47% - კლასში მუშაობის დროს მასწავლებელი გაკვირდებათ - A). როგორც ჩანს, ზოგადი მოწონება ურთიერთობების დემოკრატიული სტილის მაინც ჩანს, თუმცა მოსწავლეების შეხედულება შედარებით ავტორიტარულია. ლიბერალ მასწავლებელთან - ხელის შემწყობი მე-7 პუნქტი (93 % - გაკვეთილზე მუშაობის ხერხებს გთავაზობთ მასწავლებელი – D/L), ასევე პოპულარული პასუხებია პირველი (87% - მასწავლებელი გაკითხებათ, თუ რა სიტუაციაზე გსურთ ააგოთ დიალოგი – D) და მეცხრე (80% - თქვენთვის საინტერესო მასალას თქვენ მოიძიებთ ხოლმე - D), ხოლო ხელის შემშლელი მე-8 (60% - მასწავლებელი ხშირად ცვლის ახსნის წესებს - A) და მე-13 (60% - მასწავლებელი ხშირად ცვლის; ახსნის ხერხებს - D). Aაქაც ჩანს დემოკრატიული სტილის ზოგადი მოწონება ურთიერთობების მაინც, თუმცა მოსწავლეების შეხედულება მერყევია. ყოველივე აქედან გამომდინარე შეიძლება დავასკვნათ, რომ შემსწავლელთა უმრავლესობა უპირატესობას ანიჭებს დემოკრატი პედაგოგის მიერ ჩატარებულ გაკვეთილს, რომელიც მოსწავლეზეა ორიენტირებული. ხელის შემშლელად კი უმეტესობა მიიჩნევს ავტორიტარი მასწავლებლის მიერ გამოყენებულ სწავლების სტილს. საინტერესოა, რომ ის მოსწავლეები, რომლებიც ავტორიტარ და ლიბერალ მასწავლებელთან მუშაობას არიან შეჩვეულები, ახსნის ხერხების ხშირ ცვლას (მე-13 პუნქტს) ხელის შემშლელად მიიჩნევენ. აქედან დასკვნა, რომ ასეთი ტიპის მასწავლებელთა მოსწავლეებს ან არ მოსწონთ/ეზარებათ, როდესაც მასწავლებელი მათ არჩევანის უფლებას აძლევს, ან დემოკრატ მასწავლებელთან მუშაობის საკმარისი გამოცდილება არ აქვთ. თუმცა, ის, რომ მოსწავლეებს თავის თავში დარწმუნებულობის გასავითარებლად გარკვეული სტაბილურობა სჭირდებათ, გასაგებია. V. კვლევის მიგნებები; კვლევის მიგნებები: მონაცემთა ანალიზისას გამოიკვეთა რამდენიმე მნიშვნელოვანი მიგნება: 1.სწავლა-სწავლების ერთფეროვანი სტილი არაეფექტურად მოქმედებს მასწავლებლისა და მოსწავლის ურთიერთობაზე სასწავლო პროცესში. 2. არასწორი კომუნიკაცია შედეგად იწვევს მოსწავლეთა თავდაჯერებულობის/საკუთარ ქმედებაზე პასუხისმგებლობის აღების ნაკლებობას ან დისციპლინის დარღვევას საგაკვეთილო პროცესში. 3.აქტივობების სიმცირე, მოძველებული საგაკვეთილო სტრუქტურა შესაბამისად უარყოფით გავლენას ახდენს მოსწავლეთა მოტივაციაზე . კვლევის პროცესში მიღებული ინფორმაციისა და მონაცემების ანალიზის საფუძველზე შევიმუშავეთ სავარაუდო ინტერვენციის რამდენიმე ვარიანტი VI. ინტერვენციის შედეგებისა და შეფასების მეთოდები 6.1 შესაძლო ინტერვენციები: ა) დღიურის წარმოება მოსწავლის მიერ, სადაც მასწავლებელი ყოველი გამოკითხვის ან დავალების შესრულების შემდეგ, მასწავლებელი დაუწერს წერილობით განმავითარებელ კომენტარს; ბ) საბაზო-საშუალო საფეხურის მასწავლებლებისთვის, მოსწავლეზე ორიენტირებული სასწავლო გარემოს შესაქმნელად ჩაუტარდებათ სამუშაო შეხვედრები თემაზე: „ეფექტური კომუნიკაცია,“ „21 საუკუნის უნარ-ჩვევების განმავითარებელი ხერხები და სტრატეგიების გამოყენება“, სადაც მასწავლებლები პრაქტიკულ აქტივობებში მიიღებენ მონაწილეობას; გ) მასწავლებელთა გადამზადება სწავლა-სწავლების სტილის შესაცვლელა მათი პრაქტიკის ახალი მეთოდებით და აქტივობებით გამდიდრების მიზნით; დ) გაკვეთილების დაგეგმა კათედრის წევრებთან და ფასილიტატორებთან, ახალი მასალის უფრო მარტივად და გასაგებად გადაცემა მოსწავლეებისათვის. 6.2 ინტერვენციების შეფასება ჩვენი შეფასების მიზანი იყო გაგვეგო: ა)რამდენად ეფექტური და მოსახერხებულია საგაკვეთილო პროცესში, აქტივობების გამოყენების დროს მოსწავლეს მივცეთ არჩევანის გაკეთების უფლება, თუ რომელი ხერხი ან სტრატეგიაა მისთვის მისაღები, რათა მოახდინოს საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზება; ბ)იძლევა თუ არა ამგვარი მიდგომა მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის ურთიერთობის გაუმჯობესების შესაძლებლობას; გ)დაეხმარება თუ არა მოსწავლეებს ამგვარი მიდგომა გააქტიურებაში, სუსტი და ძლიერი მხარეების დანახვაში. ამ კითხვებზე პასუხების მისაღებად ჩავატარეთ ინტერვიუ, მეცხრე, მეათე, მეთერთმეტე და მეთორმეტე კლასის იმ მოსწავლეებთან, რომლებიც მონაწილეობდნენ ცვლილებების დაგეგმვასა და განხორციელებაში. რაც შეეხება ახალი მეთოდებისა და აქტივობების დაგეგმვას, ჩვენთვის მნიშვნელოვანი იყო გაგვეგო: ა)რამდენად იცნობდნენ მასწავლებლები სწავლა - სწავლების ახალ მეთოდებსა და აქტივობებს და რამდენად ეფექტურად იყენებდნენ მათ; ბ) რამდენად დაეხმარებოდათ მათი ცოდნა სასწავლო პროცესის საინტერესოდ წარმართვასა და მოსწავლეებთან ურთიერთობის გაუმჯობესებაში, რაც შემდგომში ხელს შეუწყობდა მოსწავლეთა აქტიურ ჩართულობას სასწავლო პროცესში. გვსურდა აგრეთვე დაგვედგინა ა) რით იყო გამოწვეული მოსწავლეთა დაბალი აქტივობა საგაკვეთილო პროცესში ავტორიტარული ან ლიბერალური ურთიერთობის დროს; ბ) დაეხმარებოდათ თუ არა მოსწავლეებს გაკვეთილის ახსნის სტილისა და მეთოდოლოგიის დახვეწა, ახალი მასალის უფრო მარტივად და გასაგებად გადაცემა კონკრეტულ საგნების მიმართ ინტერესის გაზრდასა და მოტივაციის ამაღლებაში. პედაგოგებმა აღნიშნეს, რომ სწავლა - სწავლების ახალ მეთოდები და აქტივობები, მათ შორის განმავითარებელი კომენტარები მოსწავლეებისთვის თანაბრად მნიშვნელოვანია. მათ ინტერვიუში გულწრფელად თქვეს, რომ ტრენინგებით, თანამშრომლობით, სამუშაო შეხვედრებით, ურთიერთდასწრებით, დააგროვეს საკმაო გამოცდილება, მომავალში საგაკვეთილო პროცესში აქტიურად გამოიყენებენ იმ სტრატეგიებს, რომლების მოსწავლის განვითარებას, დამოუკიდებელ შემსწავლებლად ჩამოყალიბებას შეუწყობს ხელს. ურთიერთგამოცდილების გაზიარების მიზნით, ჩვენთვის მნიშვნელოვანი იყო დაგვედგინა, რამდენად იქონია გავლენა პედაგოგების მუშაობაზე სამუშაო შეხვედრებმა, კოლეგებთან გაკვეთილებზე დასწრებამ, პრობლემების ერთობლივად განხილვამ. კვლევის ჯგუფის წევრებთან საუბარში მასწავლებლებმა აღნიშნეს, რომ ბევრი დეტალი, რაც აქამდე ბუნდოვანი ეჩვენებოდათ, უფრო ნათელი გახდა. კოლეგების გაკვეთილებზე დასწრება, ურთიერთდასწრება, შემდეგ კი ყოველივეს ანალიზი მათ დაეხმარა საკუთარი იდეების და ურთიერთობის ფორმების სტრუქტურირებაში. მასწავლებელთა გადასამზადებლად გატარებული ინტერვენციის შესაფერისად, განვახორციელეთ ფოკუსირებული დაკვირვება გაკვეთილებზე გაკვეთილი, რასაც შედეგად მოჰყვა ეფექტური უკუკავშირები კრიტერიუმებზე დაყრდნობით. აღმოჩნდა, რომ მასწავლებლების მიერ დაგეგმილი გაკვეთილები ამჟამად უფრო მეტად იყო მორგებული მოსწავლეთა საჭიროებებზე, ვიდრე კვლევის მონაცემების შეგროვების ეტაპზე. ასევე გავაანალიზეთ მოსწავლეთა რვეულებში გაკეთებული წერილობითი კომენტარები,რომლებიც ასევე გაუმჯობესებული იყო. საწყის ეტაპზე კომენტარები შემოიფარგლებოდა შექებით, ხოლო შემდგომ უკვე დაკონკრეტებული იყო, რა გამოუვიდა მოსწავლეს კარგად, დასახული იყო პრობლემის გადაჭრის გზებიც. ახალი მეთოდებისა და აქტივობების ეფექტურად გამოყენებას რაც შეეხება, პედაგოგებმა და მათ შორის მეც, ჩავატარეთ სამოდელო გაკვეთილები, რომლებიც დატვირთული იყო საინტერესო აქტივობებით. სამუშაო შეხვედრების დროს განხილულ იქნა სხვადასხვა აქტივობები, ასევე ყურადღება გამახვილდა 21 საუკუნის უნარ-ჩვევებზეც. შესაბამისად, შეიცვალა მასწავლებელსა და მოსწავლეს შორის ურთიერთობის ფორმებიც. მოსწავლეები უფრო აქტიურად იყვნენ ჩართულები სასწავლო პროცესში: დისციპლინის გაუმჯობესების მიზნით მასწავლებთან ერთად ადგენდნენ საკლასო ოთახში ქცევის წესებს, სადაც ჩამოთვლილი იყო როგორც მოსწავლის ასევე მასწავლებლის ქცევის წესები, პროექტებზე მუშაობის დროს მონაწილეობას იღებდნენ დაგეგმაში. ასეთი მიდგომებით მოსწავლეები გააქტიურდნენ რადგან თვითონ გეგმავდნენ მასწავებელთან ერთად და შესაბამისად უფრო მეტ პასუხისმგებლობას გრძნობდნენ. სწავლების ასეთმა სტილმა შეცვალა მასწავლებელსა და მოსწავლეს შორის ურთიერთობის ფორმა, რასაც შედეგად მოსწავლეების მიერ საკუთარ ცოდნაზე პასუხისმგებლობის გაზრდა მოჰყვა. 6.3 განხორციელებული ცვლილებები: კვლევის ჯგუფის წევრებმა ზემოთ მოცემული ინტერვენციის ვარიანტები განვიხილეთ კოლეგებთან და ადმინისტრაციასთან ერთად და განვახორციელეთ შემდეგი ცვლილებები: 1.მასწავლებელთა გადამზადების მიზნით ჩატარდა სამუშაო შეხვედრები თემაზე:“ეფექტური კომუნიკაცია“; - მომხსენებელი: მაია აბდელანი. 2.საბაზო-საშუალო საფეხურის მასწავლებლებმა მეტი ყურადღება მიაქციონ მოსწავლეებთან ურთიერთობის ფორმებს, რათა უზრუნველყონ მოსწავლეზე ორიენტირებული სასწავლო პროცესი. ამ მიზნით ერთმანეთს ვესწრებოდით გაკვეთილებზე, რათა დავკვირვებოდით კოლეგის მიერ მოსწავლის შეფასების და ურთიერთობის პროცესს, ვინიშნავდით საჭირო შენიშვნებს, ვაკეთებდით ჩანაწერებს. გაკვეთილებს ესწრებოდა კვლევაში ჩართული მასწავლებლები, შეაფასების ჯგუფის წევრი, ფასილიტატორი, დირექციის წარმომადგენელი. დამსწრე პედაგოგების კომენტარები, მათ მიერ კოლეგებისთვის მიცემული რეკომენდაციები მასწავლებლებს დაეხმარებათ მოსწავლეებთან დაამყარონ ეფექტური კომუნიკაცია, მათი მოტივაციის გაზრდის მიზნით. 3. კვლევის ავტორმა, წამყვანმა მასწავლებელმა, მაია აბდელანმა და რამდენიმე პედაგოგმა, რომელთა ურთიერთობა გამოირჩევა დემოკრატიული სტილით, კოლეგებს ვთხოვეთ, დაგვსწრებოდნენ სამოდელო გაკვეთილებზე, რომლებიც გამოირჩეოდნენ მეთოდებისა და აქტივობების მრავალფეროვნებით. მათ მოისმინეს ჩვენ მიერ ჩატარებული გაკვეთილები და როგორც თავად აღნიშნეს, ბევრი ახალი და საინტერესო სტრატეგიები და აქტივობები შეითვისეს, რომლებსაც შემდგომ თავადაც გამოიყენებენ. გადაწყდა, რომ მასწავლებლები სასწავლო პროცესის დაგეგმვისა და წარმართვის დროს გამოიყენებდნენ ურთიერთობის იმ სტილს, რომელის ხელს შეუწყობდა მოსწავლეთა თვითრეალიზებას. 4.ავტორიტარ და ლიბერალ მასწავლებელთა გაკვეთილებზე დასწრებამ გვაჩვენა, გაკვეთილის ახსნის სტილისა და მეთოდოლოგიის დახვეწა, ახალი მასალის მოსწავლეებისთვის უფრო მარტივად და გასაგებად გადაცემა აუცილებელია, რადგან მასალა სასკოლო სახელმძღვანელოებში საკმაოდ რთულადაა მოწოდებული და ამდენად, შეუძლებელია მასწავლებლის ძალისხმევის გარეშე მისი გასაგებად გადაცემა მოსწავლეებისთვის. მართალია, ეს საკმაოდ რთული და შრომატევადი პროცესია, მაგრამ როგორც საგნის მასწავლებლებმა თავად აღნიშნეს, ჩვენი პედაგოგები გაითვალისწინებენ წამოჭრილ პრობლემას და სასიკეთო სიახლეებს შეიტანენ საგაკვეთილო პროცესის შემდგომ დაგეგმვაში. VII. თავი. კვლევის დასკვნა: მაშასადამე, როგორც დაკვირვებამ, ისე ანკეტირების და კითხვარის შედეგებმა დაგვარწმუნა, რომ მასწავლებლისა და მოსწავლეების ურთიერთობის დემოკრატულ სტილს გარკვეული უპირატესობა აქვს როგორც მოსწავლეთა ენობრივი უნარ-ჩვევების, ისე მათი კმაყოფილების თვალსაზრისით. შესაბამისად საჯარო სკოლის მასწავლებლებს, შიდა სასკოლო კვლევის შედეგებზე დაყრდნობით მიეცათ შემდეგი რეკომენდაციები: დასკვნა-რეკომენდაციები 1. მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის დემოკრატიულ ურთიერთობაში იგულისხმება მოსწავლეზე ორიენტირებული სწავლება ანუ მუშაობის იმ თანამედროვე სტრატეგიებისა და ხერხების გამოყენება, რომლებიც დამყარებული იქნება სასწავლო პროცესის სუბიექტებს (მასწავლებელი და მოსწავლე) შორის ურთიერთპატივისცემასა და ურთიერთ თანამშრომლობაზე. ურთიერთობის ეს ფორმა უზრუნველყოფს სასწავლო პროცესის ეფექტურ წარმართვას. მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის დემოკრატიული ურთიერთობის უპირატესობას ავტორიტარულ და ლიბერალურ სტილებთან შედარებით ადასტურებს როგორც ჩვენს მიერ გაანალიზებული თეორიული ლიტერატურა და ექსპერიმენტული კვლევები, ისე ჩვენი შიდა სასკოლო კვლევაც. 2. დემოკრატიული მასწავლებლის როლი არის მოსწავლის ცოდნისა და უნარ-ჩვევების შექმნის პროცესის თანამონაწილის როლი. მოსწავლეც და მასწავლებელიც უნდა იყვნენ სასწავლო პროცესის სუბიექტები. ამ მიზნით საჯარო სკოლის მასწავლებელი უნდა ითვალისწინებდეს მოსწავლეების ინტერესებსა და უნარებს, მოთხოვნილებებსა და სურვილებს და თანამშრომლობდეს მოსწავლეებთან სასაუბრო თემის ფორმულირებისას, დავალებათა ტიპების შერჩევისას და ა.შ. ეს ხელს შეუწყობს შესასწავლ ენაზე კომუნიკაციისათვის ოპტიმალური პირობების ჩამოყალიბებას. 3. თუმცა მასწავლებელსა და მოსწავლეებს შორის დემოკრატიული ურთიერთობა სასურველია ნებისმიერი ასაკის მოსწავლეებისთის, იგი განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია მოზარდებთან მუშაობისას, რადგან ამ ასაკში მოსწავლე მზად არის მეტი პასუხისმგებლობა აიღოს თავის სწავლაზე. Mმოზარდი მოსწავლისადმი პატივისცემა წარმატებული სასწავლო პროცესის საწინდარია. 4. ავტორიტარი-მასწავლებელი ცოდნის გადაცემას მზამზარეული მასალის მიწვდით ახერხებს, თუმცა არ ითვალისწინებს მოსწავლეთა სურვილებსა და ინტერესებს, მათ მოთხოვნილებას, მიიღონ მონაწილეობა ცოდნის შეძენის კრეატულ პროცესში. ამგვარად შეძენილი ცოდნა კარგია გამოცდების ჩასაბარებლად, მაგრამ არაეფექტურია ცხოვრებისეული ამოცანების გადასაწყვეტად. ლიბერალი-მასწავლებელის მიზანია გაკვეთილის როგორმე მშვიდად დასრულება და მოსწავლეებთან კარგი ურთიერთობის შენარჩუნება, ამ მიდგომით ავტორიტარი მასწავლებლის შედეგიც კი არ მიიღწევა, ხოლო კომუნიკაცია მოზარდებთან ვერ შედგება. მხოლოდ დემოკრატ- მასწავლებელს შესწევს უნარი სწავლები ისე წარმართოს, რომ მოსწავლეც არ დაზარალდეს და სასწავლო პროცესიც ეფექტურად მიმდინარეობდეს. 5. დემოკრატი-მასწავლებელი არა მარტო გეგმავს გაკვეთილს მოსწავლეების ინტერესებისა და მოთხოვნილებების გათვალისწინებით, არამედ მზად არის შეცვალოს გეგმა მათი საჭიროების გათვალისწინებით. 6. დემოკრატიული მასწავლებელი ხელს უწყობს აქტიური სწავლების დანერგვას და ამისათვის იყენებს ისეთ მეთოდებსა და აქტივობებს, როგორიცაა წყვილებში და ჯგუფებში მუშაობა, როლების გათამაშება, კონკურსები და ენობრივი თამაშები, “გასაღებიანი” სავარჯიშოები და ა.შ. ლიტერატურა (ბიბლიოგრაფია) 1. ბასილაძე, ი. ძოწენიძე, ქ. (2008). მასწავლებლის პედაგოგიური ხელოვნება. ქუთაისი: აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა 2. ბერიშვილი, ჯ. (რედ.) (1995). პედაგოგიკა. თბილისი:Pთბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა 3. მალაზონია, შ. (2001). პედაგოგიკა. თბილისი 4. Bong, M. (2001). Between-and-within-domain relations of academic motivation among middle and high school students: self-efficacy, task value, and achievement goals. Journal of Educational Pshychology, 93 (1), p.23-34 5. Bong, M. (2008). Effects of parent-child relationships and classroom goal structure on motivation, help-seeking avoidance, and cheating. Journal of Experimental Education, 76(2), p.191-217 6. Dellinger, A. B. Bobbett, J, J.Oliver, D. F, and Ellett, C. D. (2008). Measuring teachers’ self-efficacy beliefs: Development and use of the TEBS-Self. Teahing and teacher Education, 24(3), p.751-766 7. Leary, T. (1957). An interpersonal diagnosis of personality. New York: Ronald Press Company 8. Pianta, R. C. and Harmer, B. K. (2008). Conceptualization, measurement, and inmrovement of classroom processes: Implication for policy and accountability frameworks. Northwestern University. Retrieved June 10, 2010 from www.sesp.northwestern.edu/docs/Robert_Pianta.doc 9. Wubbels, T., Brekelmans, M., van Tarkwijk, J., and Admiral, W. (1999). Interpersonal relatiomships between teachers and students in the classroom. In H. J. Walberg (Ed.) New directions for teaching practice and research. p. 151-170. Berkley, CA: McCutchan 10. Wubbels, T. and Levy, J. (1993). Do you know what you look like? Interpersonal relationships in education. London: Falmer Press